Uczniowie przebywają z nami niemal codziennie. Obserwują nas oraz naszą pracę i mają mnóstwo uwag, którymi dzielą się najczęściej z kolegami i koleżankami podczas przerw: "Niezły ubaw!", "Super lekcja!", "Nie znoszę tej baby!", "Po co było tyle pisać. Mogliśmy poczytać o tym w domu". Takie i podobne wypowiedzi są niczym innym jak ewaluacją zakończonej lekcji. Ten cenny materiał powinien być elementem procesu nauczania, a nie jedynie formą ekspresji uczniów.
Wszyscy doskonale wiemy, jak trudno wystawić obiektywną ocenę własnej pracy czy też czasem wychwycić własne, stale – bo nieświadomie popełniane błędy. Uwagi uczniów stanowią cenną wskazówkę dla naszej pracy dydaktycznej. Pozwalają spojrzeć na nią oczami uczniów, są informacją zwrotną, dzięki której możemy się rozwijać i zapobiegać popełnianiu tych samych błędów.
Czy prowadzone przeze mnie lekcje są atrakcyjne? Jak uczeń ocenia mnie i atmosferę zajęć? Czy moje metody, techniki i formy pracy są efektywne? Chcąc uzyskać obiektywną odpowiedź na powyższe pytania, a zarazem cenną informację, postanowiłam dokonać ewaluacji własnej pracy dydaktycznej, a do udziału w niej zaprosiłam moich uczniów. Natchnęła mnie do tego lektura artykułu pani Sylwii Rapackiej, zamieszczonego w jednym z numerów biuletynu WSZ PWN "Post Scriptum".
Temat ostatnio przeprowadzonej przeze mnie godziny wychowawczej w klasie trzeciej gimnazjum brzmiał "Oceniamy nasze lekcje". Głównym celem było wspólne wypracowanie arkusza ewaluacji, który w przyszłości służył nam będzie do oceny naszych zajęć.
Lekcję rozpoczęłam od zapisania na tablicy słowa "EWALUACJA", a uczniów zapytałam o ich skojarzenia z tym słowem związane. Pojawiło się kilka trafnych pojęć: "ocenianie, informacja zwrotna, refleksja nad czymś" itp., które zapisaliśmy obok słowa kluczowego tworząc asocjogram. Następnie odnaleźliśmy w słowniku języka polskiego definicję słowa "ewaluacja", zapisaliśmy ją na papierze, a ten zawiesiliśmy obok tablicy. W fazie prezentacji, posługując się wcześniej przygotowanymi foliami, pokazałam uczniom różne formy ewaluacji pisemnej (arkusz ewaluacji, ankietę, list do..., w którym anonimowo wyraża się swoje spostrzeżenia i uwagi odnośnie przedmiotu ewaluacji oraz skalę nastrojów, gdzie poprzez wybór odpowiedniego obrazka określa się swój stan emocjonalny po odbytych zajęciach), a następnie wyjaśniłam zaplanowane na tę lekcję zadanie, którym było przygotowanie i prezentacja arkusza ewaluacji.
W fazie ćwiczeń podzieliłam uczniów na cztery równe grupy. Przedstawiciel każdej z nich wylosował zadanie do wykonania. Jedna z grup projektowała znaki symbolizujące różne nastroje: uśmiechnięte słoneczko, chmurę gradową itp. Druga grupa formułowała pytania o nauczyciela, jego postawę, zachowanie, komunikatywność. Zadaniem trzeciej grupy było przygotowanie pytań testowych typu Multiple-Choice, dotyczących samej lekcji, a ostatnia grupa miała sformułować zdania do samodzielnego dokończenia, związane z pracą i zaangażowaniem uczniów na zajęciach oraz ilością przyswojonej w czasie ich trwania wiedzy. Każda grupa pracowała więc nad jedną z części arkusza ewaluacji. Gdy zadania były już wykonane, uczniowie dobrali się w nowe grupy. Czteroosobowe zespoły składające się z ekspertów od każdego z wcześniejszych zadań miały opracować arkusz ewaluacji w formie dużego plakatu.
W końcowej fazie lekcji grupy kolejno prezentowały efekt swojej pracy i zawieszały plakaty na gazetce ściennej. W ten sposób stworzyliśmy wspólnie doskonałą pomoc, którą będziemy wykorzystywać w fazie ewaluacji nie tylko na godzinie wychowawczej, ale też na prowadzonych przeze mnie zajęciach z języka niemieckiego.
Samodzielne bądź w grupie, ustne czy też pisemne uzupełnianie takiego arkusza ewaluacji nawet co kilka lekcji, przyniesie z pewnością wiele korzyści: uczniom, którzy uświadomią sobie stopień i zakres posiadanej wiedzy, dokonają samokontroli i samooceny, co będzie mniej bolesne niż ocena osoby postronnej i nauczycielom, którzy uzyskają informację o atmosferze pracy, stopniu zadowolenia uczniów, atrakcyjności zastosowanych materiałów, metod i technik nauczania. Jeśli odważymy się zamieścić w arkuszu pytania dotyczące osoby prowadzącej czyli nas samych, to odpowiedzi na nie dadzą nam możliwość spojrzenia z innej perspektywy na siebie, a to pomoże nam uniknąć popełniania błędów w dalszej pracy.
Jako nauczyciele musimy dokonywać ewaluacji własnych działań i nabyć umiejętność oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tychże działaniach. Wszystkich, a w szczególności początkujących nauczycieli zachęcam, aby tak jak ja połączyli ten obowiązek z pracą z uczniem i zaprosili go do udziału we wspólnej ewaluacji procesu dydaktycznego.
mgr Marta Boguszewska
nauczyciel języka niemieckiego |
