Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zaburzenia rozwoju mowy ucznia

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2116 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Maria Grzyb
Szkoła Filialna w Sochach


ZABURZENIA ROZWOJU MOWY UCZNIA

Prawidłowy rozwój mowy stanowi bardzo istotny element dojrzałości szkolnej dziecka. Uczeń rozpoczynający naukę w klasie pierwszej powinien swobodnie wypowiadać się na bliskie mu życiowo tematy, powinien też posiadać umiejętność powtórzenia usłyszanego opowiadania, powiedzenia z pamięci wierszyka czy też tekstu piosenki. Dziecko w tym wieku powinno mówić pełnymi zdaniami, poprawnie zbudowanymi pod względem gramatycznym oraz prawidłowo wymawiać wszystkie dźwięki ojczystego języka.
Większość badaczy stwierdza, że uczniowie którzy mają zaburzenia mowy natrafiają na różnorakie trudności w opanowaniu umiejętności szkolnych ,a ponadto częściej od swych rówieśników doznają niepowodzeń w nauce.
Zaburzenia mowy są od dawna znane i opisywane jednak ich przyczyny i patomechanizmy są odkrywane powoli , w miarę postępu medycyny, psychologii i neurofizjologii. Na dzień dzisiejszy nie zdołano jeszcze całkowicie wyjaśnić wszystkich przyczyn zaburzeń mowy.
Zaburzenia rozwoju mowy dziecka mogą dotyczyć poszczególnych procesów wchodzących w skład złożonych funkcji mowy ,mogą jednak również obejmować całokształt jej rozwoju.
Do najczęstszych zaburzeń rozwoju mowy należą:
1. Bełkotanie
2. Jąkanie
3. Opóźnienie rozwoju mowy.

1. BEŁKOTANIE
Zaburzenie mowy polegające na niemożności prawidłowego wymawiania dźwięków mowy nazywamy bełkotaniem.
Ze względu na zniekształcone dźwięki mowy wyodrębniamy takie rodzaje bełkotania jak:
reranie - czyli nieprawidłowe wymawianie dźwięku r
seplenienie i szeplenienie czyli nieprawidłowe wymawianie dźwięków s,sz
kappacyzm –nieprawidłowe wypowiadanie dźwięku k

Oprócz tego podziału zaburzeń ,stosuje się również podział wyodrębniający zaburzenia mowy pochodzenia słuchowego oraz ruchowo –kinestetycznego, a także pochodzenia obwodowego i ośrodkowego.
Zaburzenia pochodzenia obwodowego to takie ,których przyczyną jest nieprawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego lub defekty w obrębie receptora słuchowego, natomiast zaburzenia pochodzenia ośrodkowego – to takie zaburzenia wymowy dziecka , u podstaw których leżą zakłócenia struktury i funkcji ośrodkowego układu nerwowego.




U dzieci w wieku szkolnym najczęściej mamy do czynienia z takimi formami bełkotania jak : seplenienie i reranie.

Seplenienie ,czyli nieprawidłowa wymowa głoski s, może być spowodowane różnego rodzaju zaburzeniami .Na przykład dzieci z niedosłuchem bardzo często nieprawidłowo różnicują dźwięki: s, sz ,z, ż ,sz, cz.
Są to tzw. dźwięki wysokie ,a ich słyszalność może być upośledzona również u dzieci , które przebyły zapalenie ucha środkowego.
Do prawidłowego wymawiania dźwięków s i sz niezbędna jest również prawidłowa budowa jamy ustnej , głównie zaś szczęk i zębów.
Przyczyną seplenienia może być także ograniczenie ruchomości języka oraz podniebienia miękkiego. Takie zaburzenie uniemożliwia precyzyjne wykonanie określonych ruchów, niezbędnych do wypowiedzenia tych dźwięków.

Reranie , to nieprawidłowe wymawianie dźwięku r. W języku polskim prawidłowa artykulacja dźwięku r polega na wibrowaniu uniesionego ku górze końca języka. Jest to ruch trudny do wykonania i dlatego częstą przyczyną rerania jest ruchowa niewydolność artykulacyjna pochodzenia ośrodkowego lub też wadliwa budowa języka oraz trudności słuchowe.

Często przyczyną nadmiernie długiego utrzymywania się bełkotania u dzieci są nieprawidłowe postawy wychowawcze rodziców, którzy swym zachowaniem wzmacniają różne błędy wymowy dziecka ,uznając je za rozczulająco dziecinne, a nawet sami zwracają się do dziecka w ten sposób , imitując jego sposób wysławiania.

2. OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY
Opóźnienie rozwoju mowy obserwujemy już od pierwszych etapów jej rozwoju. Już w okresie gruchania niemowlę zaczyna przygotowywać się do wymawiania podstawowych dźwiękowa mowy. W drugim półroczu życia , dziecko zaczyna gaworzyć ,czyli tworzyć z pojedynczych dźwięków łańcuchy sylab.W tym okresie dziecko nie potrafi jeszcze naśladować słyszanych w otoczeniu słów ,może jednak wielokrotnie powtarzać sylabę już raz przez siebie wymówioną.
Normalnie rozwijające się niemowlę 6 -miesięczne czy 7-miesieczne , gaworząc zaczyna naśladować niektóre z dźwięków słyszanych w mowie ludzi, którzy są z nim w kontakcie.
Dzięki wytworzonym w ośrodkowym układzie powiązaniom nerwowym między sferą wzrokowa ,słuchowa i kinestetyczno –ruchową dobrze rozwijające się
11-miesieczne i 12 –miesięczne dziecko, zaczyna nie tylko powtarzać pierwsze słowa, ale również może używać je w określonym znaczeniu.
Dziecko w ciągu drugiego roku życia uczy się wymawiać około 300 słów, a w trzecim roku życia tych słów jest już około 1000-1500.
Pod koniec okresu przedszkolnego liczba używanych słów powinna dochodzić do 4 tysięcy. Wraz ze zmianami ilościowymi można wyraźnie zaobserwować również zmiany jakościowe w słowniku dziecięcym.



Opóźnienie rozwoju mowy może przejawiać się w:

- późniejszym pojawieniu się gaworzenia,
- późniejszym pojawieniu się pierwszych słów,
- w ubóstwie słownika dziecka,
- w późniejszym pojawieniu się zdań prostych oraz złożonych,
- w dłuższym utrzymywaniu się nieprawidłowych struktur gramatycznych,
- w dłużej utrzymującym się wadliwym wymawianiu różnych dźwięków.

Ze względu na relacje istniejące między okresem pojawienia się pierwszych słów i zdań w mowie dziecka a sposobem wymawiania poszczególnych dźwięków mowy wyodrębnia się trzy grupy ,które wykazują nieprawidłowy rozwój mowy:

Pierwsza grupa – dzieci ,które zaczęły mówić z opóźnieniem ,ale wymowa ich była prawidłowa
Druga grupa - dzieci ,które zaczęły mówić we właściwym czasie ,ale wymowa ich była zbyt długo nieprawidłowa
Trzecia grupa – dzieci ,które zaczęły mówić z opóźnieniem i długo wymawiały dźwięki nieprawidłowo.
Bardzo poważne opóźnienia rozwoju mowy mają najczęściej podłoże organiczne. U takich dzieci badania wskazują w większości przypadków na mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, które powstało pod wpływem biologicznych czynników patogennych działających w okresie płodowym oraz okołoporodowym.
Zdarza się jednak ,ze poważne opóźnienie rozwoju mowy dziecka stanowi skutek zaniedbania pedagogicznego. Jest już dziś powszechnie wiadome ,że dzieci wychowywane w prymitywnych środowiskach rodzinnych albo też w źle prowadzonych zakładach opiekuńczych - rozwijają się z opóźnieniem i odwrotnie – prawidłowo zorganizowane sytuacje wychowawcze mogą wydatnie przyczynić się do przyspieszenia rozwoju mowy.
Opóźnienia rozwoju mowy lżejszego stopnia są stosunkowo łatwe do wyrównania za pomocą odpowiednich zabiegów pedagogicznych. Natomiast zaburzenia większego stopnia ,zwłaszcza jeśli nie są wcześnie korygowane przez otoczenie , maja tendencje do utrzymywania się , a nawet w miarę rozwoju dziecka mogą się potęgować.

3. JĄKANIE

Stanowi po bełkotaniu i opóźnieniu jedno z najczęściej obserwowanych zaburzeń mowy u dzieci. Jest to jednocześnie jedna z najbardziej przykrych wad wymowy. Występuje dość często ,bo aż w 1-1,5%ogólnej populacji. Można ją spotkać we wszystkich językach i towarzyszy ludzkości od wieków. Zapis o tym zaburzeniu spotykamy już na tabliczkach odkopywanych w Mezopotamii. Na jąkanie zwrócono również uwagę w starożytosci .Hipokrates uważał ,że polega ono nie tylko na miejscowych zmianach w narządach mowy ,ale też na braku koordynacji myślenia i mowy. Arystoteles traktował jąkanie jako niemożność łączenia ze sobą głosek z powodu niedostatecznej elastyczności języka. Jest to niezwykle trudna dolegliwość, gdyż utrudnia komunikacje międzyludzką . Ma również duży wpływ na psychikę i na kształtowanie osobowości.
Trudności w wymowie są raczej indywidualne i często zmienne ,to znaczy dla jąkającego się istnieją głoski , które trudniej mu się wymawia. Najtrudniejsze do wymówienia są wyrazy stojące na początku zdania.
Jąkanie jest zależne od wielu czynników ,takich jak:
- stopień znajomości tematu
- osoba z którą się rozmawia
- samopoczucie
- przeżywane emocje.
Jąkanie słabnie lub wręcz zanika przy mowie powolnej , monotonnej , rytmicznej przy szepcie śpiewie , recytacji z pamięci.

Według E. Lennon są trzy stadia rozwoju jąkania : pozytywne , tłumione i złożone. Najłagodniejsze jest stadium pierwsze ,w którym dziecko jąkające się nie przeciwdziała trudnościom jakie ma w mówieniu i nie ma lęku przed mówieniem. Jąkanie występuje tylko w stanie podniecenia , przeżyć emocjonalnych i przy mowie szybkiej lub w chwili zaskoczenia., na przykład , gdy dziecko zostanie wezwane do tablicy. W tym okresie ważne jest odpowiednie postępowanie rodziców i nauczycieli.
W stadium drugim jąkanie jest nieznaczne , ale występuje stale, wzmaga się w stanach napięcia emocjonalnego lub przyśpieszonego toku mowy. Dziecko wie ,że się jąka ,ale tylko w niewielkim stopniu się tym martwi. .Często usiłuje przezwyciężyć pojawiające się trudności , jednak niestety tylko je powiększa.. Pewne głoski i wyrazy są uważane za trudniejsze od innych. Pojawiają się tiki np. potrząsanie głową ,ręka ,czy nogą i tym podobne.
Stadium trzecie przejawia się tym, że tiki i ruchy towarzyszące utrwalają się i przechodzą w nawyk. Jąkanie występuje zawsze i to z dużym nasileniem. Osoba jąkająca się odczuwa lęk przed mówieniem ,zwłaszcza na forum grupy. Lęk czasami paraliżuje, nie pozwala się wypowiedzieć .Pewne wyrazy i głoski są postrzegane jako trudniejsze do wymówienia ,więc ich unika .W mowie pojawiają się słowa zastępcze, wypowiedzi rozciągają się.

Jąkanie może i najczęściej rozpoczyna się w dzieciństwie ,w okresie tak zwanego powtarzania .W tym wieku dziecko reaguje emocjonalnie na działające bodźce nie potrafi należycie wyrazić swych myśli i przeżyć, a jego mięśnie artykulacyjne są jeszcze mało sprawne . Nieumiejętne postępowanie z dzieckiem, karcenie go , jeszcze bardziej wzmaga napięcie i może dojść do stopniowego utrwalania się zwykłej rozwojowej niepłynności mówienia.
Jeżeli dziecko uporczywie powtarza poszczególne dźwięki i sylaby wówczas mamy do czynienia z tzw. objawami klonicznymi, natomiast wzmożone napięcie mięśniowe oraz emocjonalne z jednoczesnym zatrzymywaniem wypowiedzi zaliczamy do objawów tonicznych.
Pobudzenie nerwowe ,wyrażające się we wzmożonym napięciu mięśniowym oraz emocjonalnym ,może u jąkającego wywołać liczne współruchy ,które towarzyszą ruchom mięśni artykulacyjnych. Manifestują się one najczęściej w obrębie mięsni mimicznych twarzy, szyi i kończyn górnych.
W niektórych przypadkach objawy kloniczne mogą występować przy bardzo słabym ,wręcz znikomym współudziale objawów tonicznych.
W postaci pozbawionej zupełnie elementów tonicznych , jąkanie bywa uznawane za powrót do okresu gaworzenia Taka postać jąkania jest nazywana jąkaniem rozwojowym.
Na jąkanie prawdziwe składają się objawy kloniczne i toniczne, manifestujące się w różnych proporcjach ,oraz współruchy.
Jąkanie występujące u dzieci ma bardzo duży wpływ na psychikę i kształtowanie się osobowości. Dziecko jąkające się często narażone jest na dokuczanie , przedrzeźnianie i wyśmiewanie ,toteż może u niego wytworzyć się poczucie niepewności. .
Do pozbycia się jąkania nie wystarczą same ćwiczenia logopedyczne, konieczna jest również systematyczna praca nad psychiką ,praca nad lękiem przed mówieniem.

Jak postępować z dziećmi jąkającymi się?
Wskazówki dla nauczycieli
1. Traktuj dziecko jąkające się jak inne dzieci w klasie , szkole.
2. Pomagaj dziecku w formowaniu poczucia własnej wartości, pokazując przed klasą jego dobre strony i podkreślaj inne działania , które wykonuje dobrze.
3. Kiedy dziecko mówi bądź wyrozumiały i spokojny, nie mów mu , aby mówiło powoli.
4. Nie przerywaj dziecku , kiedy mówi , nie mów mu , aby mówiło powoli, nie uspokajaj go. Pozwól mu skończyć swoją wypowiedź.
5. Jeżeli zaistnieje potrzeba możesz porozmawiać o trudnościach kolegi z klasą, wyjaśnić na czym one polegają i poprosić o wyrozumiałość.
6. Skieruj dziecko na terapię di logopedy.


Wskazówki dla rodziców
1. Dziecko powinno mieć stabilne życie emocjonalne, gdyż emocje mają duży wpływ na mowę. Nie powinno więc być świadkiem kłótni rodziców ani oglądać drastycznych filmów.
2. Jego tryb życia powinien być usystematyzowany i higieniczny, , z zapewnieniem dużej ilości snu i wypoczynku w celu wzmocnienia systemu nerwowego.
3. Przy mniejszym nasileniu się jąkania nie należy uświadamiać dziecku, że się jąka i nie nazywać tych trudności „jąkaniem” , gdyż może u niego powstać poczucie mniejszej wartości.
4. Dziecku jąkającemu się należy pokazać , że inne czynności wykonuje dobrze, a nawet lepiej od innych ,po to aby można je było pochwalić wobec rodzeństwa czy kolegów.



Bibliografia:
1. Zb. Tarkowski, „Jąkanie wczesnodziecięce” , Warszawa 1992, PWN.
2. H. Spionek , „Zaburzenia rozwoju uczniów , a niepowodzenia szkolne” ,Warszawa 1985, PWN.
3. „Życie szkoły” , 9/2000, WS i P.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie