Dziecko od najmłodszych lat odczuwa naturalną potrzebę wyrażania swoich uczuć, spostrzeżeń i myśli. W twórczości dzieci często rzeczywistość i baśń przenikają się nawzajem. Obserwowanie świata i próby określenia swojego w nim miejsca poprzez bliski kontakt z literaturą regionalną stwarzają dziecku dogodne warunki do budowania własnej osobowości, rozwijają zainteresowania literaturą piękną.
Proponowany przez nas scenariusz można wykorzystać i realizować na zajęciach w ramach kształcenia zintegrowanego według własnych potrzeb. Teraz, gdy dużym powodzeniem w szkołach cieszy się tematyka regionalna mamy nadzieję, że z tego scenariusza będą chcieli skorzystać na swoich zajęciach inni nauczyciele.
Scenariusze do opracowania książki
pt. „Legendy kaszubskie” J. Mamelskiego
Opracowały Teresa Czaja i Elżbieta Wiater - nauczycielki Szkoły Podstawowej w Siemirowicach
klasa III
Autor: J. Mamelski
Tytuł: Legendy kaszubskie
Klasa: III
Termin realizacji: wrzesień
Temat ośrodkowy: Region, w którym mieszkam.
Tematy dzienne:
I dzień: Powstanie Kaszub .
II dzień: Przewodnik po Kaszubach .
Cel ogólny: Ukazanie piękna Ziemi Kaszubskiej poprzez zapoznanie ze zbiorem legend J. Mamelskiego pt. „Legendy kaszubskie".
Zakres Edukacji
I dzień: Powstanie
Kaszub.
Edukacja
polonistyczna
Edukacja
środowiskowa
Edukacja muzyczno-
ruchowa
II dzień: Przewodnik
po Kaszubach.
Edukacja
polonistyczna
Edukacja muzyczno-
ruchowa
Edukacja plastyczno-
techniczna
Tematyka działań
Zapoznanie z lekturą J. Mamelskiego pt. „Legendy kaszubskie".
Praca z mapą- charakterystyczne cechy krajobrazu.
Nauka piosenki pt. „Kaszubskie abecadło" wspólne śpiewanie.
Słuchanie opowiadanych przez uczniów legend. Pisanie w grupach przewodnika po Kaszubach. Zabawa ze śpiewem pt. „Wspólna zabawa"
Wykonanie przewodnika po Kaszubach.
SCENARIUSZ I
Temat dzienny: POWSTANIE KASZUB
Cele szczegółowe:
Uczeń:
• potrafi opowiedzieć legendę;
• wskazuje i określa położenie naszej miejscowości na mapie;
• wyodrębnia w utworze postacie i zdarzenia;
• umie zaśpiewać piosenkę pt. „Kaszubskie abecadło";
• wie, że abecadło kaszubskie śpiewa się pokazując jednocześnie patykiem obrazki;
• potrafi ułożyć zdania z rozsypanki wyrazowej;
• umie ułożyć zdania w chronologicznej kolejności;
• wie, co to jest legenda.
Czas trwania zajęć: 90 min
Metody pracy:
Metody obejmujące przekazywanie wiadomości:
- metoda oparta na obserwacji
- metoda oparta na słowie
- metoda oparta na działaniu
Metody obejmujące utrwalenie materiału:
- uczenie się na pamięć
Metody obejmujące kontrolę i ocenę:
- metody konwencjonalne
Formy: indywidualna, zbiorowa
Środki dydaktyczne: tekst książki J. Mamelskiego pt. „Legendy kaszubskie", Gdynia 1999r., rozsypanka wyrazowa, mapa Polski, kaseta magnetofonowa, karty pracy - krzyżówka, nuty kaszubskie, rebus,
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Wspólne rozwiązanie rebusu celem odczytania tytułu książki (karta pracy nr l).
2. Przypomnienie znaczenia pojęcia- legenda.
3. Podanie informacji dotyczącej autora książki pt. „Legendy kaszubskie".
4. Zapisanie metryczki książki (tytuł, autor, wydawnictwo, rok wydania)
/-l0 min/
5. Określenie położenia naszej miejscowości na mapie (region kaszubski).
6. Sprawdzenie stopnia zrozumienia samodzielnie przeczytanej legendy pt. „Stworzenie Kaszub":
W jaki sposób powstały Kaszuby?
Co jest herbem Kaszub? /-15 min/
7. Nauka piosenki pt. „Kaszubskie abecadło" nazywanego inaczej „Nutami kaszubskimi"
8. Wspólne śpiewanie z jednoczesnym pokazywaniem (karta pracy nr 2).
/20 min/
9. Praca z tekstem:
- Wyszukiwanie fragmentów dotyczących charakterystycznych cech krajobrazu Kaszub;
- Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej; (załącznik nr l)
- Porządkowanie ułożonych zdań w logiczną całość (karta pracy nr 3).
10 Samodzielne rozwiązanie krzyżówki (karta pracy nr 4, załącznik nr 2).
/- 35 min/
10.Praca domowa:
- podział dzieci na grupy przygotowujące materiały potrzebne do napisania przewodnika (zdjęcia, widokówki, legendy, wiadomości itp.) / 10 min/
I grupa: Bytów
II grupa Kartuzy
III grupa Wdzydze
IV grupa Oliwa
V grupa Hel
SCENARIUSZ II
Klasa III
Temat dzienny: PRZEWODNIK PO KASZUBACH
Cele szczegółowe:
Uczeń:
• potrafi opowiedzieć legendę;
• umie wskazać na mapie i zaznaczyć trasę wycieczki;
• potrafi ułożyć dłuższą wypowiedź na określony temat;
• stosuje w zdaniach wyrazy pisane wielką literą;
• zgodnie współdziała w zespole;
• sprawnie posługuje się językiem w sposób twórczy;
• rozwija swoją twórczą wyobraźnię;
• wie, jak korzystać z literatury pięknej oraz popularno-naukowej.
Czas trwania zajęć: 135 min Metody pracy:
Metody obejmujące przekazywanie wiadomości:
• metoda oparta na obserwacji
• metoda oparta na słowie
• metoda oparta na działaniu Metody obejmujące kontrolę i ocenę:
• metody konwencjonalne
Formy pracy: indywidualną zbiorowa, grupowa
Środki dydaktyczne: tekst książki J. Mamelskiego pt. „Legendy kaszubskie", Gdynia 1999r, materiały zgromadzone przez dzieci, blok techniczny, kredki pastelowe, nożyce, dziurkacz, wstążką klej, mapa trasy wycieczek
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Opowiadanie przeczytanych w domu przez poszczególne grupy legend.
2. Układanie przewodnika po Kaszubach:
- - Wspólne ustalenie trasy wycieczek; zaznaczenie na mapie
(karta pracy nr 5).
- Połączenie się odpowiednich grup opracowujących wspólną trasę wycieczki: /-l5 min/
I trasa - Bytów- Kartuzy - Wdzydze
II trasa - Oliwa - Hel
3. Praca w grupach:
- Uporządkowanie wiadomości i materiałów przygotowanych przez poszczególne dzieci.
- Pisanie przewodnika według podanego planu:
a) trasa wycieczki,
b) legenda dotycząca wybranej miejscowości,
c) co warto zobaczyć, zwiedzić (załącznik nr 3) /-40 min/
4. Prezentacja wykonanego przez dzieci zadania, korekta, /-l5 min/
- Zabawa ze śpiewem pt. „Wspólna zabawa", (załącznik nr 4).
/-05 min/
5. Wykonanie Przewodnika po Kaszubach.
- Przydzielenie zadań do wykonania. /-5 min/
- Praca indywidualna. /-30 min/
- Łączenie poszczególnych stron przewodnika w całość, pamiętając o trasach wycieczek, /-l5 min/
6. Podsumowanie i ocena pracy dzieci, /-l0 min/
Załącznik nr l
1. Stwórca wstrząsnął swój worek nad Kaszubami.
2. Spadły na Kaszubskie piaski: pagórki, rzeki i strumienie, jeziora, lasy, pola, łąki.
3. Powstała piękna kraina bogata w zwierzynę i owoce leśne.
4. W herbie Kaszub widnieje Czarny Gryf.
Załącznik nr 2
1. Bóg na ziemi kaszubskiej stworzył tylko piaszczyste.... (pola).
2. Kto do dziś widnieje w herbie Kaszub? (Gryf).
3. Kolor Gryfa (czarny).
4. Jak brzmi nazwa wydawnictwa naszej lektury? (REGION).
5. Środowisko życia ryb (woda).
6. Kto miał opiekować się ludźmi? (anioły).
7. Owoce lasu (jagody).
8. Jak brzmi imię autora legend? (Janusz).
9. Z czego Bóg ulepił człowieka? (glina).
10.Bóg stworzył kraj... od innych (piękniejszy).
11.Mniejsze od gór to ... (pagórki).
12.Z czego Bóg wytrząsał różne okruchy? (worka).
13.Bursztyn to kaszubski... (skarb).
14.Polodowcowe na Kaszubach (jeziora).
15.Co Stwórca podarował aniołowi (bursztyn).
16.Gryf to ... lew z głową orła (skrzydlaty).
17.Jak nazywa się region, w którym mieszkamy (Kaszuby).
18. Na jakim tronie siedział zmęczony Bóg? (niebieskim).
19. Podaj nazwisko autora książki (Mamelski).
20. Kto stworzył Kaszuby? (Stwórca). 21 .Jemy go co dnia (chleb).
Karta pracy nr 3
nad Stwórca swój wstrząsał Kaszubami. worek
pola i łąki. pagórki, jeziora, piaski: rzeki i strumienie Spadły na lasy
kaszubskie
owoce bogata leśne. w kraina Powstała zwierzynę piękna i
W Gryf. herbie Kaszub Czarny widnieje
Karta pracy nr 4.
1. Bóg na ziemi kaszubskiej stworzył tylko piaszczyste.
2. Kto do dziś widnieje w herbie Kaszub?
3. Kolor Gryfa.
4. Jak brzmi nazwa wydawnictwa naszej lektury?
5. Środowisko życia ryb.
6. Kto miał opiekować się ludźmi?
7. Owoce lasu.
8. Jak brzmi imię autora legend?
9. Z czego Bóg ulepił człowieka?
10.Bóg stworzył kraj ... od innych.
11.Mniejsze od gór to ... .
12.Z czego Bóg wytrząsał różne okruchy?
13. Bursztyn to kaszubski....
14.Polodowcowe na Kaszubach.
15.Co Stwórca podarował aniołowi.
16. Gryf to ... lew z głową orła.
17. Jak nazywa się region, w którym mieszkamy.
18.Na jakim tronie siedział zmęczony Bóg?
19.Podaj nazwisko autora książki.
20. Kto stworzył Kaszuby?
21. Jemy go co dnia.
Załącznik nr 3 - informacje jakie powinny znaleźć się w przewodniku na trasie Bytów - Kartuzy - Wdzydze
Kaszuby to kraina tysiąca jezior, która ciągnie się od pobrzeża Bałtyku po przepastne Bory Tucholskie. Według legendy Pan Bóg zabrał się za Kaszuby przy końcu aktu stworzenia; jako że wcześniej oszczędzał budulec i sporo go zostało, cisnął wszystko jak popadło: wzgórza, jeziora, rzeki, pola, głazy.
Do dziś przetrwała odrębność Kaszubów: niezmieniona od wieków kultura, zwyczaje i piękny język. Szwajcaria Kaszubska należy do lepiej rozwiniętych turystycznie regionów kraju.
Warto wybrać się na wycieczkę po przepięknej krainie kaszubskiej trasą: Bytów - Kartuzy - Wdzydze.
Na zachodzie Kaszub leży Bytów. Wizytówką miasta jest stary gotycki zamek. Jak legenda głosi w zamku tym straszy, pojawiają się w nim dawni rycerze, by toczyć bezkrwawe pojedynki. Warto zajechać do Bytowa na przełomie lipca i sierpnia kiedy odbywa się tu Wielki Turniej Gryfa Pomorskiego, a na zamku rywalizują ze sobą bractwa rycerskie z całego kraju. Ten gotycki zamek jest zamkiem krzyżackim posiadającym trzy owalne baszty i czworoboczną wieżycę. Wokół zaniku widać resztki fosy i fortyfikacji ziemnych. W północnym skrzydle znajduje się muzeum etnograficzne i historyczne, w którym urządzane są liczne wystawy.
Niedaleko wzgórza zamkowego znajduje się kościół Św. Katarzyny z 1854 roku. Uwagę przyciąga znajdujący się tam modernistyczny obraz. W pobliżu rynku zobaczyć można samotną, czworoboczną wieżę nakrytą namiotowym hełmem. Znajduje się w niej galeria sztuki użytkowej, w której zgromadzono dzieła artystów ziemi bytowskiej. Blisko dworca, nad płynącą w jarze Borują, przewieszony został most kolejowy z XIX wieku, ozdobiony herbami Prus, Pomorza, Bytowa i niemieckich kolei. Dzień zakończyć można odpoczynkiem nad brzegiem jeziora Jeleń (89 ha, 33 m głębokości). Znajduje
się tu wypożyczalnia sprzętu pływającego i szeroka piaszczysta plaża. Latem nad brzegiem jeziora pojawia się lunapark.
Kolejny dzień spędzamy w Kartuzach - stolicy Kaszub. Magnesem przyciągającym turystów jest wspaniała kolegiata. Czternastowieczny kościół już z daleka zwraca uwagę pysznym, piętrzącym się w trzech kondygnacjach barokowym hełmem wieży. Niezwykły, lśniący zaśniedziałą miedzią dach przypomina wieko ozdobnej trumny, bowiem dewizą kartuzów było memento mori, czyli „pamiętaj o śmierci". W kościele można zobaczyć wiele płaskorzeźb, które przedstawiaj ą mnichów, świętych, anioły i szkielety. Warto posłuchać znajdujący się tu barokowych organów o specyficznym, miękkim, choć głębokim brzmieniu.
Kilkanaście metrów od kościoła stoi masywny gotycki reflektarz o wysokich szczytach zdobionych blendami. Obecnie budynek ten zamieniono w galerię sztuki. W wysokiej sali o sklepieniu gwiaździstym prezentowane są dzieła współczesnych twórców polskich, a latem organizuje się kameralne koncerty jazzowe.
W piętrowym secesyjnym domku w południowej części miasta znajduje się Muzeum kaszubskie. Ekspozycja ilustruje zwykłe życie dawnych Kaszubów. Interesująca jest kolekcja zabawek: wózków, laleczek, zwierzątek. Ozdobą zbiorów są ruchome figurki- zespół drwali poruszający się dzięki pomysłowej maszynerii. Osobny dział stanowią ludowe stroje ze wspaniałymi, haftowanymi złotą nicią czepcami.
Panoramę miasta można obejrzeć ze wzgórza wznoszącego się ponad Gajem Swiętopełka. Widać z tamtą wielkie miasteczko ruchu drogowego, gdzie latem odbywają się jarmarki kaszubskie. Po dniu pełnym wrażeń odpocząć można w jednej z przytulnych kawiarenek z ogródkiem znajdujących się w centrum miasta.
W pierwszej połowie lipca na pobliskiej Złotej Górze obchodzone jest Święto Truskawki połączone z degustacją truskawek.
Trzeciego dnia udajemy się do Wdzydz Kiszewskich. Dużą atrakcję stanowi Kaszubski Park Etnograficzny. Zgromadzono w nim 30 drewnianych obiektów ludowych z XVII- XIX wieku wraz z oryginalnym wyposażeniem. Są tu wspaniałe chaty z podcieniami, zagrody rybaków, dworek szlachecki, XVII- wieczny kościółek ze Swornegaci, oraz wiatrak holenderski. Odtworzono naturalne otoczenie wielu gospodarstw- szopki, stajnie, płoty, studnie, poidła. Wnętrza chat oprócz przedmiotów użytkowych i mebli kryją zabawki, ludowe stroje, kaszubskie książki i czasopisma. Nad brzegiem jeziora znajduje się oznaczony dużym głazem grób założycieli skansenu- Izydora i Teodory Gulgowskich.
Wielką atrakcją jest „Kaszubskie Morze" (1445 ha) posiadające 8 wysp. Jezioro przypomina kształtem zdeformowany krzyż: ramię północne to jezioro Jelenie, wschodnie to Gołuń, zachodnie zwą Radomym,
a południowe- Wielką Wodą. Wdzydze są rajem dla żeglarzy, płetwonurków i wędkarzy.
W Stanicy Wodnej na Krzyżu można wypożyczyć łódki, rowery, kajaki i żaglówki. Z przystani można wybrać się stateczkiem wycieczkowym w rejs wokół wyspy Ostrów.
Życzymy dużo wrażeń z wycieczki i mamy nadzieję, iż liczne atrakcje kaszubskich letnisk przy wielości dziewiczych zakątków zadowolą zarówno miłośników wakacyjnego gwaru, jak i miłośników ciszy i spokoju.
Załącznik nr 4
Wspólna zabawa
Liczba uczestników — dowolna
Boisko — dowolne.
Przybory — zbędne.
Ustawienie — koło.
Przebieg zabawy. Dzieci śpiewają piosenkę, maszerując jednocześnie w prawo lub w lewo i trzymają się za ręce. Podczas słów to patrzcie, to patrzcie itd., dzieci przechodzą z marszu w lekki bieg ilustrując nim słowa piosenki:
Dzieci wiążą ponownie koło i zaczynają śpiewać drugą zwrotkę:
Gdy wspólnej zabawy już nadejdzie czas,
To skaczą, to skaczą wszystkie dzieci wraz,
To skaczą, to skaczą, a czy wiecie jak?
To patrzcie, to patrzcie, oto skaczą tak.
Słowa tej zwrotki dzieci ilustrują podskokami w miejscu lub w lekkim biegu.
Z kolei dzieci mogą przy odpowiednio dobranych słowach ilustrować różne czynności, a więc granie, trąbienie, szycie, pranie, kucie, prasowanie, heblowanie, murowanie, młócenie itp. |
