Przedszkole jest miejscem osobistych sukcesów i porażek dzieci, kontaktów społecznych z rówieśnikami. Samoocena będzie więc regulatorem poczynań dziecka, może doprowadzić do zwiększenia lub pomniejszenia trudności. Dziecko o niskiej i negatywnej ocenie samego siebie będzie unikało kontaktów z rówieśnikami, co w rezultacie może doprowadzic do izolacji. Dziecko o pozytywnym przekonaniu o sobie, wysokiej samoocenie jest na ogół śmiałe, pewne siebie, łatwo nawiązuje szersze kontakty społeczne. Grupy rówieśnicze, które funkcjonują w przedszkolu stanowią niejako teren zaspokojenia wielu potrzeb psychicznych, chociaż u młodszych dzieci własne "ja" to zazwyczaj wyobrażenia i odczucia, których ośrodkiem jest własna osoba.
Początkowa faza kształtowania się samooceny u dziecka, charakteryzuje się dużym wahaniem emocjonalnym. Właściwość ta szczególnie uwidacznia się, kiedy to dziecko przez brak równowagi procesów psychicznych bardzo emocjonalnie reaguje na różne sytuacje. Byle drobne powodzenie lub niewielki sukces wywołuje zadowolenie, wzrost aspiracji, lepsze samopoczucie. Niewielkie niepowodzenie urasta do rozmiarów problemów i tragedii.
Pojęcie samooceny odnosi się zwykle do pojedynczych cech obrazu samego siebie. Natomiast uogólnioną samoocenę nazywa się często poczuciem własnej wartości. Wyróżnia się dwa rodzaje tych postaw - samoakceptację i samoodtrącenie.
Samoakceptację cechuje zaufanie i wiara we własne siły, kiedy dziecko potrafi w pełni wykorzystać swoje potencjalne możliwości, a także skorygować swoje zachowanie pod wpływem krytyki innych. Postawa samoodtrącenia pojawia się wtedy gdy dziecko nie docenia tego co już osiągnęło, gdy występuje tendencja do przeżywania poczucia winy, krzywdy po niepowodzeniu. Te pretensje i żal do siebie w duży stopniu utrudniają sprawne działanie i uniemożliwiają uświadomienie sobie swoich rzeczywistych wad i zalet.
Od najwcześniejszych lat dziecko wytwarza sobie obraz tego, jakim powinno być. W zależności od postaw rodziców, nauczycieli, wychowawców zdobywa ono pozytywny lub negatywny "obraz własnej osoby", który stanowi podstawę samooceny.
Umocnienie wiary w siebie, swoje możliwości, łączy się z pozytywną i raczej wysoką oceną swoich sił i możliwości, a postępowanie dziecka w tym przypadku będzie wyrazem przeświadczenia o posiadanych zdolnościach i umiejętnościach. Brak wiary w swoje możliwości i umiejętności jest następstwem niedoceniania siebie.
Podsumowując te rozważania można powiedzieć, że rola samooceny w zachowaniu dziecka jest duża, gdyż reguluje wewnętrzny system odniesień do działań. A ponieważ obraz samego siebie i zalążki samooceny kształtują się przede wszystkim w dzieciństwie, dlatego ogromne znaczenie ma sposób oddziaływania wychowawczego nauczycieli i rodziców
Małgorzata Dela, Mysłowice
|
