Pedagogizacja rodziców na zebraniach klasowych
Agresja w szkole jest plagą szkoły naszych czasów. Agresja w relacjach nauczyciel – uczeń, uczeń – uczeń jest ciągle obecna na korytarzach szkolnych. Skąd tyle złości, pretensji, wyzwisk, zaczepek? To pytanie zadajemy sobie ciągle – i rodzice, i nauczyciele. Gdzie robimy błędy? Co należy zmienić?
Z moich obserwacji jako nauczyciela jasno wynika, iż w sytuacji konfliktowej dzieci nie potrafią wyrażać swoich emocji w sposób jasny, czytelny dla innych, a jednocześnie nie raniący uczuć drugiej osoby. Najczęściej chcąc rozładować własny gniew, niezadowolenie dzieci krzyczą, wyzywają innych, popychają, a w skrajnych wypadkach siłowo pragną dochodzić swoich praw. Dziecko samo nie wymyśliło takiego modelu zachowania. Ponieważ jest dobrym obserwatorem, wzorce czerpie z domu, podwórka, filmów. Chcąc naprawić modele zachowań należy zwrócić się do rodziców, którzy są największym autorytetem dla dziecka, zwłaszcza dziecka w młodszym wieku szkolnym. Nauczyciele mogą przybliżać rodzicom problem asertywności, która wydaje się antidotum na agresję, ale może być też sposobem poznania samego siebie, opanowania własnych emocji i umiejętnością kontrolowania każdej sytuacji.
Teoretycy określają ASERTYWNOŚĆ jako umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia tej drugiej osoby. Asertywność przydaje się w sytuacjach, w których przychodzi nam bronić swoich praw, w nawiązywaniu nowych kontaktów towarzyskich, we właściwym przyjmowaniu ocen i tych pozytywnych, i tych negatywnych, we właściwej reakcji na krytykę i atak, w wyrażaniu uczuć pozytywnych, w sytuacjach zakłopotania, wyrażania uczuć negatywnych, w wyrażaniu własnych opinii i przekonań.
Korzystając z przewodnika Marii Król – Fijewskiej pt. „Trening asertywności” opracowałam cykl spotkań z rodzicami, na których pragnęłam przybliżyć rodzicom schematy właściwych zachowań. Na każdym ze spotkań w początkowej fazie krótko przedstawiałam teoretyczne rozwiązywanie problemu. W dalszej części spotkania z rodzicami zajmowałam się ćwiczeniami wysyłania asertywnych komunikatów w konkretnych sytuacjach wybranych przez rodziców.
Oto scenariusz jednego z przeprowadzonych przeze mnie spotkań:
Temat spotkania: Wyrażanie uczuć negatywnych.
1. W celu integracji grupy rodziców i lepszego kontaktu warto na początku spotkania zastosować jedną z metod aktywizujących np. „ Jestem tu bo ....” lub „Imię i nastrój” (rodzic przedstawia się i mówi o swoim nastroju). Warto też ustalić zasady obowiązujące na spotkaniu czyli spisać kontrakt .
2. Przybliżenie rodzicom pojęcia „uczuć negatywnych” i sposobów ich przedstawiania.
W pierwszej fazie, aktywizując rodziców, można zastosować metodę „Słoneczka”. Każdy z rodziców otrzymuje po trzy karteczki, na których może napisać jakie emocje uważa za negatywne. Najlepiej układać karteczki na podłodze. W centralnym punkcie prowadzący kładzie dużą kartkę „UCZUCIA NEGATYWNE”. Od niej odchodzą ramiona , czyli kartki wypełnione przez rodziców. Te same uczucia tworzą jedno ramię. Rodzice w ten sposób wizualnie uświadamiają sobie jakie uczucia są najczęściej postrzegane jako negatywne.
W drugiej fazie prowadzący podsumowuje pracę ( w żadnym wypadku nie oceniając!) i jednocześnie krótko uzupełnia o informacje zamieszczone poniżej.
Wyrażanie uczuć negatywnych czyli różnych odcieni i stopni natężenia uczucia gniewu np. złości, irytacji, wściekłości, niechęci, niezadowolenia, furii, rozdrażnienia może odbywać się sposób:
-agresywny, czyli człowiek dążąc do zmiany aktualnej sytuacji nastawiony jest na
zniszczenie, uszkodzenie obiektu wywołującego u niego gniew;
-pasywny, czyli stłumienie własnej reakcji energetycznej; człowiek przeżywa emocje wewnątrz siebie, nie podejmuje działań mających na celu zmianę otoczenia wywołującego gniew;
- asertywny sposób wyrażania złości oznacza skoncentrowanie się na zadaniu, jakim jest zmiana niepożądanej rzeczywistości zewnętrznej, przy czym człowiek wyrażający gniew czyni to w sposób nie naruszający praw innych osób, a jednocześnie pozwala sobie na ekspresję, która uwalnia go od napięcia emocjonalnego.
3. Zasady asertywnego zachowania i właściwych komunikatów.
Prowadzący podpierając się gotowymi planszami przedstawia zasady asertywnych wypowiedzi.
Plansze:
a) KOMUNIKAT „JA”
b) NIE OCENIAĆ
Osoba asertywna wyrażając gniew, może mówić głośno, bardzo głośno, krzyczeć – stosownie do przeżywanych uczuć. Musi jednak pamiętać o stosowaniu komunikatu „JA”, zamiast „TY”, na przykład zamiast: „ TY idioto, czy zawsze musisz trzaskać drzwiami, gdy wchodzisz do domu?!”, powie: „Jestem wściekła na ciebie. Nie podoba mi się, gdy wchodząc do domu trzaskasz drzwiami”.
Inne przykłady asertywnych komunikatów mówiących o różnych stopniach nasilenia gniewu ( prowadzący rozdaje je każdemu z rodziców).
- Nie lubię, gdy mówisz do mnie w ten sposób.
- Nie podoba mi się to, co robisz.
- Irytuje mnie ton, w jakim się do mnie zwracasz.
- Drażni mnie twoje zachowanie.
- Denerwuje mnie sposób, w jaki mnie traktujesz.
- Złości mnie to, że nie dajesz mi dojść do słowa.
- Jestem na ciebie tak wściekła, że z trudem panuję nad sobą. Nie życzę sobie, abyś nazywał mnie w ten sposób.
- Doprowadzasz mnie do furii.
4. Przedstawienie etapów rozwiązania problemu.
Prowadzący mówi o etapach podpierając się gotową planszą .Ważne jest, aby wypunktować na tablicy poszczególne etapy.
Asertywne wyrażanie złości nie oznacza swobodnego, niekontrolowanego wybuchu. Chcąc uzyskać zmianę w postępowaniu partnera należy stworzyć warunki, w których może on to zrobić bez naruszania własnej godności osobistej. Wysyłając komunikat należy pamiętać, aby w najmniejszym stopniu nie oceniał on zachowania drugiej osoby. W celu zachowania optymalnych warunków stosuje się czterostopniowy schemat reakcji .
Etap pierwszy – udzielenie informacji.
Ludzie niekiedy nie zdają sobie sprawy, iż pewne ich zachowania drażnią innych, dlatego ważne jest właściwe poinformowanie ich.
Przykład: Jestem w kinie. Jakiś mężczyzna siedzący za mną od pewnego czasu stuka nogą w moje krzesło, co mi przeszkadza. Odwracam się i mówię spokojnie: - Pan stuka nogą w moje krzesło. Proszę, aby pan przestał, bo mi to przeszkadza w oglądaniu filmu.
Etap drugi – wyrażanie uczuć.
Jeżeli ktoś nie zmienia swego zachowania, mimo, że wie, iż mi ono przeszkadza, daję upust swemu rozdrażnieniu. Po raz drugi naciskam na zmianę zachowania, tym razem bardziej stanowczo.
Przykład: Mimo zwrócenia uwagi mężczyzna nadal stuka w moje krzesło. Odwracam się i mówię: - Proszę nie stukać w moje krzesło! Pan mi przeszkadza!
Jestem rozdrażniona, więc mówię to głośniej, z większą siłą, bardziej ostro i zdecydowanie. Jeżeli osoba w dalszym ciągu nie zmienia swego zachowania przechodzę do etapu trzeciego.
Etap trzeci – przywołanie zaplecza.
Mimo ostrej uwagi z mojej strony mężczyzna w dalszym ciągu kopie w moje krzesło. Odwracam się i mówię: - Jeżeli w dalszym ciągu będzie pan stukał w moje krzesło, zawołam biletera.
Przywołuję „zaplecze” czyli coś co mogę zrobić w danej chwili. Zapleczem może być druga osoba bądź moje zaplecze emocjonalne tj. poinformowanie kogoś o pożądanym przez nas kształcie rzeczywistości w sposób otwarty, stanowczy. Jeżeli nasze oczekiwania są realne i uzasadnione zwykle druga osoba zaczyna dążyć do spełnienia naszych oczekiwań. Zaplecze nie jest formą kary, ale formą obrony moich praw.
Etap czwarty – skorzystanie z zaplecza.
Jeżeli sytuacja w dalszym ciągu nie ulega zmianie, robię to co zapowiedziałam. Ważne jest, aby stosować takie zaplecze, z którego mogę i z którego gotowa jestem skorzystać. Przy zapleczu emocjonalnym etap trzeci stanowi jednocześnie etap czwarty.
Bardzo ważne jest stopniowanie reakcji. Zbyt gwałtowne reagowanie lub przechodzenie od razu do przywoływania zaplecza stwarza tak silny i nagły nacisk na zmianę zachowania partnera, że reaguje on odruchem oporu, buntu, przez co sytuacja jeszcze bardziej się zaostrza. Stopniowanie reakcji daje drugiej stronie szansę na wybrnięcie z sytuacji „z twarzą”.
5. Próby rozwiązywania wybranych sytuacji w sposób asertywne – praca grupowa.
Następuje podział na grupy, które powinny być 5-6 osobowe. Metoda podziału zależna od prowadzącego.
Prowadzący prosi, aby rodzice wybrali dowolny przykład z życia codziennego w kontaktach z dziećmi i spróbowali rozwiązać go w stosując się do zasad asertywności. Chcąc ułatwić im pracę, rozdaje kartki z przykładowymi asertywnymi komunikatami.
Wskazane jest, aby rodzice uczynili to na kartkach, w pracy grupowej ze względu na komfort pracy.
Jest to najdłuższy fragment spotkania. Po zakończeniu pracy przez wszystkie grupy wytypowane osoby kolejno przedstawiają pracę swoich zespołów.
6. Posumowanie- ewaluacja.
Prowadzący prosi rodziców aby wychodząc z sali przyklejali karteczki pod zapytaniem „Czy dzisiejsze spotkanie pomoże mi w kontaktach z dziećmi?”. Odpowiedzi „TAK”, „NIE” zapisane są na tablicy. Jest to informacja zwrotna dla prowadzącego odnośnie celowości prowadzenia tego typu zajęć lub ewentualnej korekty ich formy.
UWAGA: Wszelkie informacje podawane przez prowadzącego warto przygotować na foliogramach. Wpływa to dodatnio na efektywne przyswajanie przez rodziców, jak również ułatwia pracę prowadzącemu.
Opracowała: Mariola Nadziejko
telna@poczta.onet.pl
|
