Dużo mówi się dzisiaj o kryzysie ekologicznym. Aby zażegnać kryzys, trzeba przede wszystkim właściwie określić jego przyczyny.
Nie ulega wątpliwości, że sprawcą zagrożeń dla przyrody jest przede wszystkim człowiek.
Człowiek uległ „fetyszom”:
- „postępu” materialnego opartego na partykularnej ocenie rzeczy, na pozornej „wygodzie” szkodliwej często w dłuższej perspektywie, na fascynacji rzeczami nieistotnymi lub wręcz szkodliwymi;
- niepohamowanej i wciąż rozwijanej konsumpcji, która, jak obiecują reklamy, ma dać ludziom szczęście i spełnić ich marzenia;
- fascynacji nauką i techniką, które rzekomo przynoszą tylko dobro;
Ten materialistyczny paradygmat nie ma nic do zaoferowania, gdy chodzi o rozwój duchowy, o sens życia.
Współczesny, naukowy obraz świata nie daje wyobrażenia ani o pełnym człowieku, ani o obdarzonym czuciem zwierzęciu, ani o żywej roślinie.
Nauka na ogół nie odpowiada na pytania dotyczące wartości i celów.
Coraz lepiej wiemy co i jak robić, ale coraz trudniej znaleźć odpowiedź na pytanie, po co chcemy coś robić.
W efekcie często złe założenia i złą praktyką degradującą człowieka i przyrodę, nazywa się robotą dobrą.
Mówi się dziś, że niejednokrotnie za najbardziej niebezpieczną należałoby uznać nie tę głupotę, która jest wyrazem niewiedzy, ale tę, która jest pochodną błędnego wykształcenia.
To właśnie przy udziale nauki i techniki, choć mogą one poszczycić się wielu dobrymi i ważnymi dla rozwoju ludzkości osiągnięciami, stworzyliśmy bałagan i spustoszenie w nas samych, a przez nas i na Ziemi.
Skażone zostały powietrze, gleba, woda i żywność, występują katastrofy, w tym o charakterze globalnym. To co jeszcze niedawno uważano za wymysły ekologów, dziś dostrzegamy i przeżywamy wszyscy.
Najtęższe umysły nie były i nie są w stanie przewidzieć, jak ogromny w swoim zasięgu i jak tragiczny może być skutek „dziury ozonowej”, jeśli będzie się powiększała oraz „efektu szklarniowego”, jeśli zjawisko to będzie postępowało.
Dlatego trzeba erę techniki przekształcić w erę ekorozwoju.
Człowiek nie powinien żyć po to, aby się „urządzać” na tym świecie, ale aby się rozwijać, podnosić swoją i innych świadomość.
Banalne jest twierdzenie, że człowiek jest integralnie związany z przyrodą.
Naruszenie praw przyrody zagraża także jego własnej egzystencji.
Każdy człowiek musi zdać sobie sprawę z tego, że w przyrodzie:
- nie ma nagród ani kar, są tylko konsekwencje;
- obowiązuje spójność wszystkiego ze wszystkim;
- każdy skutek ma swoją przyczynę;
- istnieje hierarchia rzeczy – ważnych i mniej ważnych;
Człowiek, jedyna istota mogąca przewidywać dzięki zdolności abstrakcyjnego myślenia, postępuje krótkowzrocznie i narusza podwaliny egzystencji własnej i innych istot na Ziemi
Przyroda jest tak doskonała, że może sobie pozwolić na względny konserwatyzm.
Człowiek, zamiast elastycznym i niekonwencjonalnym sposobem myślenia wskazywać trwałe sposoby korzystania z przyrody uwzględniające konserwatyzm jej praw, narzucił sobie konserwatywne przepisy, ograniczające akceptację niekonwencjonalnego sposobu myślenia. Człowiek wciąż chce „ulepszać” przyrodę.
„Postępowe” działania człowieka są zbyt często jedynie dowodem zwyrodnienia.
Dotyczy to szczególnie tych przypadków, które najpierw prowokują zło, aby następnie ogromnym często kosztem sił i środków przywrócić równowagę, co zwykle jest sprawą trudną, jeśli w ogóle możliwą.
Kiedy Homo sapiens przekształcił się w ciasnego Homo economicus, mamy do czynienia nie tylko z kryzysem ekologicznym, ale także kryzysem etycznym i jego pochodnymi: kryzysem zdrowia, kryzysem społecznym, czy kryzysem kultury.
Etyka i kultura to właściwy stosunek człowieka do innych ludzi, do przyrody, do zasobów cywilizacyjnych
Człowiek nie ma praw moralnych ani do niszczenia siebie, ani innych form życia, ani też do lekceważenia godności istot żywych i całej przyrody.
T.S Eliot napisał pod koniec lat czterdziestych:
„Gdzie jest życie, które zgubiliśmy żyjąc? Gdzie jest mądrość zgubiona w wiedzy? Gdzie jest wiedza zagubiona w informacjach?”
Człowiek nie może istnieć bez innych istot żywych. Niezbędna jest więc nowa filozofia torująca drogę dobrego, trwałego rozwoju.
Podstawą tego rozwoju powinien być przede wszystkim duchowy rozwój człowieka, a nie wyłącznie „ u l e p s z a n i e „ rzeczy.
Ekologia to nie ciasna nauka przyrodnicza, ale nowa wizja świata i człowieka.
Ochrona przyrody to nie tylko problem społeczny, ale także filozoficzny .
Konsekwencją głębokiej, prawdziwej dbałości o przyrodę jest zdrowie fizyczne, a także, a może przede wszystkim, zdrowie psychiczne.
Warunkiem dobrego zdrowia fizycznego i dobrego samopoczucia jest dobry stan psychiczny człowieka. Dobrą kondycję psychiczną człowieka zapewnia przede wszystkim przyroda.
Julian Aleksandrowicz powiedział, że człowiek jest skazany na dobro i miłość.
To wielka prawda.
Miłość i dobro powinny przejawiać się we właściwym podejściu do człowieka i przyrody, w respektowaniu jej praw. Nie znaczy to, że przyrody nie można zmieniać. Jednakże zmieniając przyrodę można czynić to tylko w takim zakresie struktury, funkcji i czasu, aby zachować jej
względnie trwałą egzystencję. Chodzi o to, aby działania ekonomiczne uwzględniały i wynikały także z podejścia etycznego i ekologicznego.
Zdrowie społeczeństw zależy właśnie od szerokiego i kompleksowego traktowania działalności ludzkiej, od uznania za podstawę zapobieganie chorobom, a nie leczenie.
Niekwestionowana jest w tej mierze rola edukacji.
Aby zapobiegać degradacji zdrowia społeczeństwa, trzeba edukować nie tylko dzieci i młodzież, ale także dorosłych, w tym lekarzy, polityków i działaczy politycznych.
Edukacja ekologiczna nie może koncentrować się jedynie na ocenie skutków,.
Przede wszystkim powinna ona wskazywać potrzebę holistycznego pojmowania świata, rozwijania wyobraźni, odwagi, odpowiedzialności, dobrej woli.
Aby zachować siebie i przyrodę człowiek musi mieć nie tylko zdrowe ciało, także umysł i duszę. Nie może być prawidłowego rozwoju człowieka bez życia wśród życia.
Tylko człowiek żyjący w harmonii z przyrodą może być zdrowy na ciele i umyśle, tylko taki potrafi odróżnić rzeczy błahe od istotnych, dobre od złych.
Często i głośno mówimy o potrzebie właściwego odżywiania o „zdrowej żywności”,
Związek między tym co się je a tym co się myśli, jest bardzo luźny.
Można jeść dużo i wykwintnie i być człowiekiem pospolitym, lub odżywiać się skromnie i być geniuszem.
Podobnie nie gwarantuje zdrowia przesadne koncentrowanie się na własnej osobie. Odwrotnie, często w utrzymaniu zdrowia pomaga zaangażowanie się na rzecz dobrych, ważnych spraw, na rzecz pomocy innym ludziom i innym żywym istotom.
Zrezygnowanie z partykularnego i egoistycznego myślenia, z z przestawienia z z ilościowych na jakościowe kryteria dobrobytu, to również droga do zdrowia.
Życie każdego człowieka składa się ze stałego wybierania.
Droga do dobra jest na ogół drogą trudniejszą. Trzeba uczynić wszystko, aby skierować na nią jak najwięcej szczególnie polityków , naukowców, organizatorów życia gospodarczego.
Wydaje się słuszną myśl Seneki Młodszego, retora, poety i filozofa..
Powiedział on, że nie tyle mamy mało czasu do wykorzystania, ile zbyt dużo czasu marnujemy
Warto się nad tym wszystkim zastanowić, rozważając sposób zdrowego życia i społeczności i każdej istoty ludzkiej.
Mariola Fierka
|
