Nie ma już chyba w Polsce rodziny, która by nie posiadała telewizora. Można z całą pewnością stwierdzić, że stał się on podstawowym sprzętem w naszych domach, a wokół niego koncentruje życie naszych rodzin. Często włącza się go z chwilą wejścia do domu, a wyłącz dopiero wtedy, gdy wszyscy idą spać.
Telewizja wywiera duży wpływ na życie ludzi. Z niej czerpiemy wiadomości o świecie, kształtujemy nasz światopogląd, ona jest źródłem rozrywki.
Oglądanie telewizji jest jednym z najczęstszych sposobów spędzania czasu wolnego przez dzieci. Stwarza ona nie tylko możliwości pozytywnego oddziaływania na małych odbiorców, ale przede wszystkim utrudnia i zaburza prawidłowy i harmonijny rozwój dziecka.
Według statystyk w Polsce, dzieci w wieku szkolnym oglądają telewizję około 20 godzin tygodniowo. Zapracowani rodzice chętnie oddają dziecko takiemu „ wychowawcy” w czasie gdy pracują, chcą odpocząć, czy wykonują domowe czynności.
Nadmierne oglądanie telewizji przez dzieci prowadzi do ich niedostatecznej aktywności nie tylko fizycznej, ale także społecznej i intelektualnej. Wszystkie zabawy: czytanie bajek, rysowanie, budowanie z klocków, zabawy ruchowe na świeżym powietrzu, kontakty z rówieśnikami zastępuje włączony telewizor.
Konsekwencją niedostatku ruchu jest gorsza kondycja, mniejsza odporność, większa skłonność do zachwiań. Telewizyjne reklamy zachęcają do opychania się nie zdrowym jedzeniem.
Telewizja nie zostawia miejsca dla dziecięcej wyobraźni, więc „ telewizyjne dzieci” z czasem nie potrafią się bawić, brak im nowych pomysłów.
Nadmierne oglądanie telewizji może zahamować zainteresowanie dziecka książkami. Kiedy w rodzinie telewizor przekreśla wszelkie dziecięce lektury a w tym zwłaszcza praktykę czytania dzieciom książek przez rodziców, to pierwszy kontakt z książką następuje w szkole i kojarzy się dziecku z pracą, wysiłkiem, sprawdzianami i karami. To zaś głęboko zapada w świadomość i szansa czytania dla przyjemności nie zostaje nawet uświadomiona. Przyjemność i cały czas wolny wypełnia telewizor, który góruje nad książką również z tego powodu, że nie wymaga w odbiorze żadnego wysiłku.
Czytanie wymaga aktywnych procesów przetwarzania oraz myślowej abstrakcji, dlatego stanowi podstawę wszelkich późniejszych procesów intelektualnych. Jest fundamentem myślenia oraz oczywiście wiedzy i umiejętności. Komputeryzacja zmieni tylko formy przechowywania informacji i usprawni wyszukiwanie.
Telewizja koncentrując się na pozyskaniu jak największej widowni ucieka się do wątków sensacyjnych i wyrafinowanych aktów przemocy, zarówno tych wymyślonych, jak i z „życia wziętych”.
Sensacja ma to do siebie, że pełna jest przemocy, kłótni, bójek, zabójstw, porwania, chorobliwej zazdrości. Młody człowiek przygląda się temu i wyciąga nauki. Przyjmuje do wiadomości, że świat opiera się na gwałcie i przemocy, a cele są osiągane przy użyciu siły lub podstępu. Psychoza zagrożenia i chęć górowania nad innymi rodzi zapotrzebowanie na bycie sprytnym, sprawnym fizycznie, jeśli trzeba – bezczelnym i bezwzględnym. Częste przyglądanie się brutalnym scenom uodparnia i przytępia wrażliwość na drugiego człowieka.
„ Czarne charaktery” imponują dzieciom swoim sprytem, przebiegłością, atrakcyjnością, umiejętnością wychodzenia „ cało” z opresji.
Akceptacja zasady „ cel uświęca środki”, niepohamowana żądza posiadania władzy i swobodnego dostępu do wszelakich dóbr prowadzą do posługiwania się przemocą niemal w każdej sytuacji. Dzieci, które dużo czasu spędzają przed telewizorem stają się nadpobudliwe i napastliwe, a to odbija się na funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej, w kontaktach z rodzicami i nauczycielami, a także w wynikach w nauce. Brutalne kreskówki zadomowiły się już na dobre niemal we wszystkich stacjach telewizyjnych i pokazywane są dzieciom w kilkugodzinnych blokach często jeden za drugim.
Przemoc pokazywana jest na rozmaite sposoby. Są to: kopnięcia, uderzenia w głowę, podtapianie, spychanie w przepaść, podstępne podawanie środków nasennych i trucizny, padają słowa, które nie powinny trafić do dziecięcych uszu: „ wynocha z mojej ziemi”,
„ zamknij się kretynie”, „ zamknij się”, „ wykończ tego błazna” i inne. Te niewinne w oczach dorosłych bajki są wielkim zagrożeniem dla psychiki małego widza. Uczą dzieci wyrażania gniewu, demonstrowania niezadowolenia, podejrzliwości i reagowania złością na najdrobniejsze przejawy sprzeciwu. Bajki stają się instrukcją: jak dokuczać innym, jak unikać odpowiedzialności i wymuszać posłuszeństwo na innych. Aż roi się od wybuchów, strzelaniny, krwawych bójek. Bohaterowie wystrzeleni w powietrze spadają na ziemię , wbijają się w nią po pas, następnie wygrzebują, otrząsają się i ponownie ruszają do walki. Inne często powtarzające się nieprzyjemne, ale u widza wzbudzające śmiech sceny to: przebijanie z wielką siłą ścian drzwi, wypadanie z okien, wypadki na drodze. Po wszystkich takich zdarzeniach, które w prawdziwym życiu kończą się śmiercią, bohaterowie wychodzą cało, lekko tylko osmoleni. Również wypowiedzi animowanych bohaterów pozostawiają wiele do życzenia. W wielu bajkach słowa „ proszę”, „ przepraszam” nie padają ani razu. Prośby na ogół maja postać rozkazów: zrób, daj, zabierz, odejdź ! Trudno przekonać dziecko, używające wyrażeń „ zamknij japę”, albo „dam ci nauczkę ptasi móżdżku”, że to niegrzeczne i obraźliwe, skoro tak właśnie mówią ich bajkowi ulubieńcy.
Do niepożądanych skutków należy również wzbudzanie lęku. Niektóre obrazy przypominają bowiem sceny wyjęte z horrorów. Bestialskie okaleczenie ciała, obcinanie głów, podpalenie, to nieliczne przykłady mogące powodować nerwice, lęki, a nawet fobie.
Współczesne filmy animowane wymagają obecności dorosłego, który będzie zapobiegał zacieraniu się granicy między rzeczywistością, a fikcją, wyjaśniając dziecku, że tylko w bajce zdarz się, że spłaszczony przez walec kaczorek wychodzi z tego bez szwanku.
Udowodniono, że obserwowanie przez dzieci scen przemocy, gwałtu, brutalności rodzi zachowania agresywne. Dzieci stają się nerwowe, rozdrażnione, łatwo wpadają w konflikt z otoczeniem. Bardzo często naśladują zachowania filmowych bohaterów, identyfikują się z postaciami z postaciami z filmów.
Osobnym zagrożeniem jest emisja telewizyjnych reklam, często skierowanych do dzieci. Psychologowie twierdzą, że reklamy telewizyjne budzą w dzieciach pożądliwość, utwierdzają je w egoizmie, powodują utrwalenie się postaw wyższości nad innymi oraz pogłębiają poczucie mniejszej wartości u dzieci nie posiadających reklamowanych produktów. Nie znaczy to jednak, że mamy natychmiast zabronić naszym, dzieciom oglądania programów telewizyjnych. Telewizja ma swoje pozytywne strony i trzeba umieć je odpowiednio wykorzystać. Odpowiednio traktowana może stać się wartościowym narzędziem nauczania, np. nauka języków obcych. Telewizja daje dostęp do cudownej krainy obrazów ze świata przyrody, dźwięków i postaci, których dziecko nie znajdzie nigdzie indziej. Wiele filmów rodzi pozytywne uczucia, sprawia, że lepiej rozumiemy problemy niepełnosprawnych, upośledzonych, chorych.
Szklany ekran nie powinien jednak zastępować kontaktu z rodzicami. W rodzinach oglądających telewizję przez większą część dnia więzi pomiędzy poszczególnymi jej członkami stopniowo się rozluźniają. Nie ma wówczas czasu na rozmowę, na wymianę myśli, uczuć i innych wartości.
Zanim pozwolimy dzieciom usiąść przed telewizorem, powinniśmy dokładnie wiedzieć, co będą oglądać.
opracowanie:
mgr Taisa Grażyna Petruk
nauczycielka wychowania fizycznego
SP nr 5 w Hajnówce |
