Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Karać dziecko czy efektywnie dyscyplinować?

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 22824 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 


Karać dziecko czy efektywnie dyscyplinować ?
prelekcja dla rodziców dzieci sześcioletnich

Kary i nagrody stosujemy wobec swoich dzieci każdego dnia. Od tego, czy potrafimy robić to umiejętnie, zależy nasz sukces wychowawczy lub... klęska. Jesteśmy przekonani, ze uda nam się wychować dziecko bez uciekania się do kar. Postanawiamy: nigdy nie będziemy wykorzystywać naszej przewagi ani do niczego go zmuszać. Samo zrozumie, ze chcemy dla niego wszystkiego, co najlepsze. A pociecha rośnie, staje się samodzielnym małym człowiekiem, który nie zawsze chce robić to, co my uważamy za słuszne. I przychodzą chwile, kiedy czujemy się całkiem bezradni. Tłumaczymy, prosimy, jeszcze raz tłumaczymy, a dziecko wcale nie chce nas słuchać. I co wtedy? Karzemy je. Jest nam wstyd, bo przecież obiecywaliśmy sobie.... zadajemy sobie pytanie: czy kary są konieczne?
Co na to psychologowie? Większość z nich twierdzi, że dzieci muszą wiedzieć, iż są pewne granice, których nie wolno im przekraczać. A taką informację przekazujemy im między innymi poprzez karę. Nie znaczy to jednak, ze każda kara jest dobra. Karać mądrze to wielka sztuka. Przypomina to taniec na linie, gdzie liczy się wyczucie, konsekwencja i każdy najmniejszy nawet krok.
Jest kilka podstawowych zasad, których trzeba przestrzegać, jeśli kara ma być środkiem wychowawczym, a nie sposobem na wyładowanie agresji albo oznaką naszej słabości.
Oto one:
1. Jeśli kary mają być skuteczne, nie wolno ich nadużywać. Należy je stosować tylko wtedy, kiedy inne metody nie dają rezultatów. Przed ukaraniem powinno pojawić się ostrzeżenie. Damy w ten sposób dziecku czas na poprawę zachowania i uniknięcia kary.
2. Kara musi być odpowiednia do sytuacji. Pamiętajmy, ze nie karzemy osoby, lecz niewłaściwe zachowanie. Słowa „już cię nie kocham” – to bardzo zła kara. Jeżeli dziecko – mimo naszych upomnień – wciąż hałasowało przy stole, możemy je ukarać za to, ze hałasowało, ale nie możemy powiedzieć mu, że zostało ukarane bo jest niegrzeczne.
3. Jeśli grozimy dziecku karą, musimy być konsekwentni i rzeczywiście ukarać je, gdy na to zasłuży. Często rodzice straszą karą, ale kończy się tylko na groźbach. Uważają, ze mówiąc dziecku, co je czeka, już zrobili swoje. Po pewnym czasie dzieci przestają reagować, bo przekonują się ,że to tylko niegroźne gadanie.
4. Nie wolno karać dziecka za coś, co zrobiło nieumyślnie. Przecież dzieci uczą się na błędach.
5. Jeśli musimy wymierzyć karę nie zwlekajmy z nią. Dziecko lepiej zapamięta i zrozumie karę wymierzoną natychmiast niż tą odroczoną.
6. Karząc nie porównujmy dziecka z innymi. Wyznaczamy karę, ponieważ Kasia zachowała się źle, a nie dlatego, że zachowała się gorzej niż Małgosia. Ciągłe porównywanie odbiera każdemu człowiekowi poczucie własnej wartości i powoduje huśtawkę nastrojów.
7. Karą nie może być to, co jest obowiązkiem. Na przykład pomoc w racach domowych. Nie uczmy dziecka, że za karę pozmywa naczynia. Ono ma zmywać, bo jest domownikiem, bo też korzysta z naczyń, bo mama wprowadziła dyżury.
8. Kara nie może zaburzyć psychiki dziecka. Niedopuszczalne jest straszenie „dziadem” za drzwiami, odejściem mamy „na zawsze”, zamykanie dziecka w ciemnej łazience itp.
9. Kara cielesna jest zawsze niedopuszczalnym naruszeniem godności dziecka. Służy ona tak naprawdę rodzicom do rozładowania nagromadzonej w nich agresji.

Chciałabym przedstawić państwu kilka sytuacji, w których wystąpiły mądre i złe kary.

Sytuacja Kara Komentarz
Ania lat 7 źle traktuje swoją młodszą siostrę – rozkazuje jej, wyładowuje na niej swój zły humor. Mama przez jakiś czas zwraca się do Ani tak samo jak ona do siostry i nie zwraca uwagi na protesty. Ania poczuje na własnej skórze, co to znaczy być nie miło traktowanym. W przyszłości nie będzie się tak zachowywać.
Sebastian lat 6 pomalował kredkami tapetę, chociaż od dawna wie, ze tego robić nie wolno. Mama daje mu burę i poleca by zmył zniszczoną tapetę. Sebastian uczy się, że trzeba ponosić konsekwencje swojego postępowania.
Tata chce oglądać telewizję, a Piotruś lat 5, mimo upomnień, wciąż hałasuje, krzyczy i przeszkadza. - zobaczysz, za karę już nigdy nie pozwolę ci oglądać telewizji – mówi ojciec. Wiadomo, ze tata nie będzie mógł dotrzymać słowa. Piotruś nie traktuje jego słów poważnie.
Wychowawczyni Moniki lat 9 skarży się rodzicom, ze dziewczynka ciągle przeszkadza na lekcjach Mama karze córkę, zabraniając jej przez tydzień wychodzić na podwórko. Zamiast karać, trzeba porozmawiać z córką, wyjaśnić przyczyny złego zachowania.
Ela lat 6 i jej siostra Ania lat 7 znów się kłócą. – to ona zaczęła!- mówi Ania. Mama krzyczy na Elę. Matka nie wie, jak wyglądał przebieg kłótni. Nie powinna więc pochopnie wymierzać kary.


Negatywne konsekwencje karania fizycznego.

Zastanówmy się nad tym, czym jest właściwie karanie. Zacznijmy w tym od siebie. Pamiętając o tym , jakie uczucie miało karane dziecko, pomyślmy teraz, jakie uczucie mamy my, kiedy wykonujemy karę z użyciem siły fizycznej lub psychicznej. Czy mamy wtedy poczucie władzy i siły? Czy chcemy z dzieckiem rozmawiać, czy narzucić mu swoją wolę? Karanie fizyczne lub inne „siłowe” egzekwowanie naszej woli wobec dziecka przynosi następujące konsekwencje:
1. Uczy dzieci, że duzi używają przemocy, żeby zabronić czegoś małym.
2. Uczy dzieci, że siłą lub przemocą można rozwiązać problemy i konflikty oraz, że w złości tak należy reagować.
3. Zwiększa prawdopodobieństwo, ze osoba karana będzie w przyszłości czuła się urażona.
4. Osłabia poczucie wartości dziecka przez to, że jego ciało nie jest szanowane. Dzieci nie zawsze rozumieją karę , jako konsekwencję ich nieodpowiedniego zachowania. Zamiast tego mogą pomyśleć, że się do niczego nie nadają, ze inni ich nie lubią.
5. Badania w dziedzinie rozwoju dziecięcego i psychologii dziecięcej udowodniły, ze kara fizyczna może natychmiast zatrzymać dane zachowanie – ale nie na długo. Po prostu oznacza, że dziecko może przestać zachowywać się w ten sposób przy rodzicach.
6. Kara fizyczna często wrogo nastawia dziecko do rodzica, który ją stosuje. Ważne jest by pamiętać, ze bolesne uczucia mogą spowodować trwalszy uraz niż ból fizyczny.
7. Uczy dzieci, że najważniejsze jest to, aby nie zostać przyłapanym. Dziecko uczy się ukrywać swoje czyny i staje się przebiegłe.

Zamiast karać – dyscyplinować.

Zastanówmy się teraz co robić, aby nie karać, a jednak wpajać pewną dyscyplinę i jak zachęcać do pożądanego zachowania. Porównajmy zatem pojęcie kary i dyscypliny.

dyscyplina Karanie
1. rodzice wpajają ja dzieciom 1. jest narzucane dzieciom
2. może zapobiec następnym problemom 2. dotyczy problemów po fakcie.
3. pielęgnuje samokontrolę i zwiększa poczucie odpowiedzialności u dziecka. 3. odpowiedzialność za zmiany w zachowaniu spoczywa na osobie, która kontroluje zachowania dziecka.
4. daje dziecku zasady oraz stawia dorosłego w roli przewodnika 4. narzuca sankcje i przymus.
5. uczy jak prawidłowo rozwiązywać problemy albo im zapobiegać. 5. chociaż nie raz hamuje złe zachowanie, nie uczy dobrego.
6. zachęca dzieci do brania odpowiedzialności za własne decyzje. 6. nie pozwala dzieciom podejmować własnych decyzji.
7. zachęca do pożądanego zachowania. 7. może wzmóc złe zachowanie, jeśli dla dziecka jest to jedyny sposób zwrócenia na siebie uwagi rodziców.
8. ma na celu chronienie i kształcenie dzieci. 8. często sprawia emocjonalny albo fizyczny ból.
9. może zwiększyć dobre samopoczucie dziecka, które zacznie wierzyć w to, ze może odpowiedzialnie zmierzyć się ze swoimi potrzebami. 9. może osłabić poczucie wartości, zwłaszcza gdy kara jest poniżająca.
10. zachęca dzieci, aby polegały na własnych wewnętrznych regułach zachowania. 10. zakłada, ze odpowiedzialne zachowanie jest wymagane tylko w obecności autorytetów.
11. promuje współpracę i pozytywną relację między dziećmi a dorosłymi. 11. powiększa strach i „unikanie”.

Proces wpajania dziecku dyscypliny, powinien być związany z :

1. zapewnianiem dziecku ochrony i opieki w aspekcie fizycznym i psychologicznym.
2. Wspieraniem dziecka w kolejnych etapach rozwoju.
3. Zaspakajaniem potrzeb dziecka.
4. Uczeniem dziecka unikania problemów i ich rozwiązywania, gdy jednak nastąpią.
5. Wzmacnianiem więzi między dzieckiem a rodzicem.
6. Pomaganiem dziecku w kontrolowaniu własnego zachowania i uczeniem go odpowiedzialności.
7. Umiejętnością zastosowania takich środków wychowawczych, aby postępowanie dziecka było zgodne z naszymi oczekiwaniami.

Czym jest efektywna dyscyplina?

Jest wiele słów i czynów, które pomagają osiągnąć cele efektywnej dyscypliny. Wiele z tych metod są państwu znane, ale może nie zdawaliście sobie sprawy, ze stanowią one część procesu dyscyplinarnego. Dyscyplina to więcej niż reagowanie na złe zachowanie dziecka. Jako rodzice wszystko co robicie wiąże się z dyscypliną. Wiele z tych metod ma na celu zapobiec nieodpowiedniemu zachowaniu dziecka. Niektóre służą jako reakcja na niedopuszczalne zachowanie dziecka. Niektóre mogą służyć i zapobiegawczo i jako reakcja.

Efektywna dyscyplina wymaga efektywnego komunikowania się. Dlatego słuchanie, zadawanie pytań i używanie sformułowań „ja” uważamy za metody wychowawcze oparte na dyscyplinie. Aby efektywnie używać tych metod, musimy mieć na względzie ogólną wiedzę i postawę ( cierpliwość, otwartość) oraz pojęcie o rozwoju dzieci i nastolatków. Najważniejsze, byśmy zrozumieli, że nauczenie się poniższych metod wymaga wiele czasu i chęci.

Niektóre efektywne metody dyscyplinowania dzieci to:
v Ignorowanie złego zachowania dziecka
v Dawanie wzoru pożądanego zachowania.
v Zmienianie otoczenia.
v Przekazywanie jasnych reguł i norm.
v Stosowanie przerw.
v Stosowanie naturalnych i logicznych konsekwencji.
v Pozwalanie dzieciom na ryzyko.
v Słuchanie.
Najczęściej wykorzystuje się dyscyplinę, aby powstrzymać lub zmienić jakieś niemożliwe do zaakceptowania lub niepożądane zachowanie. Aby skutecznie zmienić jakieś zachowanie, musimy rozumieć albo starać się określić znaczenie i cel tego zachowania. Zrozumienie znaczenia zachowania jest pierwszym krokiem, który uzdalnia nas do odpowiedniej reakcji na to zachowanie. Musimy też zrozumieć, że wszystkie zachowania mają swoje dwie strony: zewnętrzną i wewnętrzną. Zbyt często reagujemy na dane zachowanie nie zdając sobie sprawy, ze kryje się za nim pewien cel. Im gorsze zachowanie, tym ostrzej na nie reagujemy, jednocześnie ignorując jego ukryte motywy. Kiedy cała nasza energia skupiona jest na tym żeby kontrolować albo zmienić dane zachowanie, dziecko skorzysta z innego zachowania, żeby zaspokoić swoje potrzeby. Bardziej skuteczne jest nie skupianie się tylko na samym zachowaniu, ale również na zidentyfikowaniu potrzeb, które nim kierują. Wtedy będziemy mieli większe szanse zapewnić dziecku zasady, które pomogą mu zachowywać się właściwie. W końcu jest to podstawowym celem efektywnej dyscypliny.

Techniki dyscyplinujące.

Wzmacnianie samokontroli opiera się na wykorzystaniu planowania, jako sposobu unikania negatywnych zachowań. Wiadomo jest, że dzieci nie zawsze mogą być w pełni odpowiedzialne za swoje zachowanie. W tej kategorii rodzic i dziecko wspólnie ponoszą odpowiedzialność za zapobieganie złemu zachowaniu. Ideałem jest by rodzic przyjął na siebie odpowiedzialność tylko w takim stopniu, w jakim dziecko nie jest w stanie. Bez względu na to jak wiele wysiłku włożycie we wzmacnianie pozytywnych zachowań czy też wzmacnianie samokontroli, na pewno wielokrotnie będzie się zdarzało, ze zachowanie dziecka wymknie się spod wszelkiej kontroli. Jako dorośli i rodzice jesteśmy zobowiązani interweniować i pomóc dziecku odzyskać kontrolę. Głównym celem tych technik sterowania zachowaniem jest właśnie pomoc dziecku w odzyskaniu kontroli. Jest to istotne by przejąć na siebie kontrolę tylko w takim stopniu jaki jest niezbędny, by dziecko odzyskało kontrolę. Inaczej wasze działania zostaną odebrane jako kara.
1. wyrażenie oczekiwań – stanowi fundament do wzmacniania samokontroli. Sprecyzowane oczekiwania wyznaczają dzieciom cel i pokazują strukturę potrzebna do budowania i utrzymania samokontroli. Dzieci mogły nie „przyswoić” wszystkich standardów postępowania, co dorośli zakładają, ze jest oczywiste; i mogą nigdy ich nie przyswoić, jeśli nie zostaną im one uświadomione.
2. Zasady – są bardzo pożyteczne, pozwalają zapewnić przewidywalność, ciągłość i stabilność, której dzieci potrzebują, by czuć się bezpiecznie i wiedzieć, że ktoś się o nie troszczy. Zasady mogą być używane zarówno do zapobiegania powstawaniu problemów jak i reagowaniu na nie, gdy już powstaną.
Zasady dotyczące zasad:
v Ustal kilka zasad, które są najważniejsze dla dobra i bezpieczeństwa rodziny.
v Zaangażuj rodzinę w ustalenie zasad.
v Upewnij się, że dzieci rozumieją przyczynę, czy podstawę danej zasady.
v Upewnij się, że zasada odnosi się do sprawy, którą miała regulować.
v Zadbaj, by zasady były jasne.
v Upewnij się, czy dzieci wiedzą jakie są wyjątki od tej zasady.
v Postaraj się by zasady były pozytywne i nakierowane na czynności.
v Zachowaj sobie słowo „nie” tylko na szczególne sytuacje związane z bezpieczeństwem.
v Zasady „rosną” wraz z dzieckiem.
v Ustalaj tylko takie zasady, które w danym czasie możesz wyegzekwować
v Bądź konsekwentny.
3. Zmiana – powoduje u dzieci silne napięcie, które najlepiej reaguje na strukturę, konsekwencję i rutynę. Właśnie w stresie dzieci demonstrują najgorsze zachowania. Wprowadzenie przez rodzica zmian w otoczeniu dziecka potrzebne jest, by pomóc dziecku osiągnąć sukces i być bezpiecznym. Nie ma sensu chronić dzieci przed czymś, co się ma wydarzyć. Potrzebują one czasu, by się przygotować i uporać ze swoimi uczuciami. Pomoc dziecku w określaniu i nazwaniu potencjalnych uczuć jest częścią procesu uczenia dziecka (dyscyplinowania). Jeśli dziecko wie, że może spodziewać się strachu, zdenerwowania czy smutku, te uczucia staja się przewidywalną częścią życia dziecka. W ten sposób dziecko sprawuje nad nimi kontrolę. Mniejsze jest prawdopodobieństwo, że uczucia ta zawładną dzieckiem, że doprowadzą do złego zachowania.
4. Wykorzystanie komunikatów „ja” – zmniejsza konfrontację i koncentruje się na pomocy dziecku w zrozumieniu jakie są skutki jego zachowania. Chcemy, by dziecko wiedziało, jak się czujemy i jak jego zachowanie wpłynęło na nasze życie, lecz odpowiedzialność za zmianę zachowania pozostawiamy dziecku.
5. Naturalne i logiczne konsekwencje – są skutecznym sposobem interwencji z zachowaniem szacunku dla zdolności dziecka do podejmowania decyzji. Konsekwencje opierają się w dużej mierze na zrozumieniu reguł tego świata w odniesieniu do zachowania danej osoby. Naturalne konsekwencje to coś, co dzieje się w wyniku zachowania. Nikt nie musi tu nic robić. Często są one wynikiem „reguł przyrody” np.: jeśli dziecko nie zje kolacji, będzie bardzo głodne przed pójściem spać; rower pozostawiony na deszczu pokryje się rdzą; dziecko bijące kolegów nie będzie miało się z kim bawić. Logiczne konsekwencje są narzucane przez dorosłego jako skutek danego zachowania. Konsekwencja ta musi się wiązać z nieodpowiednim zachowaniem np. jeśli dziecko zostawi rower na dworze, następnego dnia ma ograniczony czas jazdy na rowerze; jeśli dziecko rzuca samochodzikami o ścianę, to samochodziki są chowane na pewien czas.
6. Czas na przemyślenie – jego celem jest pozwolenie dziecku na odzyskanie samokontroli, powstrzymanie nieodpowiedniego zachowania i umożliwienie dziecku przemyślenia danego zachowania i jego skutków. W tej technice należy stosować następujące zasady reakcji:
v Wykorzystaj czas na pozbieranie się i odzyskanie kontroli. Pamiętaj by podchodzić do dziecka ze spokojem i w sposób zdecydowany.
v Daj dziecku szansę na zmianę zachowania. Poproś dziecko o zmianę zachowania i daj mu pewien czas na reakcję. Jeśli dziecko nie zareaguje w sposób zdecydowany zażądaj zaprzestania tego zachowania.
v Jeśli te wysiłki spełzną na niczym, powiedz dziecku dokąd ma pójść „przemyśleć „ swoje zachowanie. Ustal jedno miejsce na „przemyślenia”. Powinno być to miejsce, w którym panuje spokój i z dala od życia domowego. Dziecko powinno samo tam pójść.
v Powiedz dziecku jak długo to ma trwać, lecz zaznacz, że czas będziesz liczyć od momentu aż zamilknie.
v Ignoruj zachowanie dziecka podczas czasu na przemyślenie. Jeśli dziecko mówi do ciebie, to nie wykorzystuje czasu na uspokojenie i odzyskanie samokontroli. Wręcz dalsza rozmowa z tobą może doprowadzić do zwiększenia napięcia.
v Skieruj dziecko na pozytywną czynność po upływie czasu na przemyślenie. Stwierdź, że dziecko panuje już nad sobą więc może iść się bawić czy wrócić do lekcji itp. Lecz nie nagradzaj dziecka.

W ostatniej części mojego wystąpienia chciałabym przedstawić państwu kilka przykładów reagowania na nieodpowiednie zachowanie oraz polecić kilka pozycji książkowych z zakresu omawianych zagadnień.

Proponowane rozwiązania powszechnie spotykanych problemów z zachowaniem.

a. Maluch rzuca się na podłogę, kopie i krzyczy. Ignoruj zachowanie stojąc cicho przy dziecku i poczekaj, aż przestanie. Dopóki dziecko nie odzyska kontroli nie próbuj tłumaczyć, krytykować czy omawiać zachowanie z dzieckiem. Patrz czy nie ma niebezpieczeństwa dla dziecka. Niektórym dzieciom gdy mija atak złości pomaga, gdy się je bierze na ręce i pociesza. Zwróć uwagę co być może powoduje ataki dziecka i zaplanuj zmiany w otoczeniu. W czasie, gdy dziecko jest spokojne, zapytaj czy chciałoby się nauczyć sposobów radzenia sobie ze złością. Naucz go jak ci ma powiedzieć o swoich uczuciach, żeby nie dawało wyrazu emocjom poprzez zachowanie. Zapytaj dziecko co chciałoby byś robił, gdy ma taki „atak”. Na przykład: „czy chcesz żebym cię przytulał, czy wolisz żebym poczekał aż skończysz?”. Wykorzystaj słowne i niewerbalne pochwały, by pokazać swoje zadowolenie, gdy dziecko nie da się ponieść złości np. musisz być z siebie dumny.
b. Dzieci nie chcą iść spać, choć je o to prosisz. Wprowadź zmiany w otoczeniu (wyciszenie). Ogranicz czynności, które rozbawiają dzieci, staraj się aby miały warunki do odprężenia. Wprowadź zmiany w otoczeniu (wzbogacanie). Jeśli dziecko boi się ciemności zapal lampkę, daj ulubiony kocyk, przytulankę itp. Ustal zasady i wyraź swoje oczekiwania w odniesieniu do rytuału chodzenia spać, czyli kąpieli, picia wody, chodzenia do toalety, bajeczek na dobranoc, zgaszonego światła itp. Zastosuj logiczne konsekwencje np. „możesz teraz się uspokoić i iść spać albo jutro zaczniesz się szykować spać o pół godziny wcześniej”. Planuj wcześniej ustalając zasady pójścia spać wcześniej w ciągu dnia lub podczas spotkań rodzinnych.
c. Dziecko pyskuje i krytykuje cię. Zignoruj to zachowanie. Wykorzystaj komunikaty „ja”. Wykorzystaj logiczne konsekwencje np. „dopóki nie będziesz się wyrażać o mnie z szacunkiem, nie będę cię słuchać”. Połącz słuchanie refleksyjne, komunikaty „ja” i badanie innych możliwości np. „wydaje mi się, że jesteś zdenerwowany. Przykro mi jest, ze tak do mnie mówisz. Co możemy z tym zrobić”. Wykorzystaj czas „na przemyślenie” np. „wydaje mi się, że przydałoby się nam trochę czasu na uspokojenie. Porozmawiamy później jak będziesz w stanie wyrażać się z szacunkiem.

Pomocne mogą być w tym temacie również lektury, z których kilka pozycji szczególnie polecam:
1. Beil Brigitte, Dziecko grzeczne i niegrzeczne, Instytut Wydawniczy PAX 2000
2. Bradley Jonatan, Copley Beta, Dubińsky Helene, Zrozumieć nastolatka, Grupa Bertelsman 1992
3. Cole Robert, Inteligencja moralna dzieci, Dom Wydawniczy REBIS 1997
4. Elliott Julian, Place Mauryce, Dzieci i młodzież w kłopocie, WSiP Warszawa 1998
5. Gordon Thomas, Wychowanie bez porażek w praktyce, Instytut Wydawniczy PAX 2000
6. Herman Judith Lewis, Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000
7. Faber Adele, Mazlish Elanie, Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały..., Media Rodzinna, Poznań 1992
8. Jak sobie radzić z niechcianymi uczuciami, praca zbiorowa pod red. Ireny Obuchowskiej, Media Rodzinna 2001
9. Lite Jon, Parrish Kip, Wychowanie skuteczne – dziesięć przykazań dla rodziców, WsiP 1997
10. MacKenzie Robert, Kiedy pozwolić? Kiedy zabronić?, Gdańskie wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001
11. Seligman Martin, Optymistyczne dziecko, Media Rodzinna, 1997
12. Steede Kevin, Dziesięć błędów popełnianych przez dobrych rodziców, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2000
13. Woititz Janet, Wymarzone dzieciństwo, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1999
14. Elias J. Maurice, Tobiasz E. Stiwen, Friedlander Brian Dziecko emocjonalnie inteligentne Wydawnictwo Moderski i S- ka, Poznań 1998
15. Briddock Barbara, ABC pomysłowych rodziców, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 1999
DACJA

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie