Warsztat pracy jest pojęciem bardzo szerokim. W moim rozumieniu są to warunki, w których pracuję, formy, metody i narzędzia, które stosuję. Juliusz Radziewicz w książce „Wychowawca i jego klasa” określa jako warsztat pracy wychowawcy jego klasę szkolną, dzieci i ich problemy. Potrzeba rozwoju warsztatu pracy wynika z dwóch powodów. Pierwszy tkwi w samej istocie pracy pedagoga, drugi dotyczy potrzeb edukacyjnych, jakie przyniósł przełom formacyjno – kulturowy w Polsce.
Od początku swojej pracy zawodowej związana jestem z wiejską szkołą. W tym roku szkolnym po raz kolejny objęłam wychowawstwo w klasie pierwszej.
Szkoła na wsi różni się w znacznym stopniu od szkoły w mieście. Wynika to między innymi z roli, jaką spełnia w środowisku lokalnym. To w niej uczniowie zdobywają wiedzę, ale musi ona zastąpić im również dom kultury, kino, teatr i inne rozrywki, które mają dzieci z miasta. Dlatego pracując na wsi zdaję sobie sprawę, że muszę być wszechstronna i twórcza, by wypełnić w prawidłowy sposób rolę wychowawcy.
Traktując wychowanie w szkole jako proces zachodzący w relacji wychowawca- wychowanek można wyodrębnić w nim dwa istotne obszary oddziaływań. Są to działania związane z opieką, ochroną, dostrzeganiem i rozumieniem aktualnych problemów wychowanka oraz reagowanie na nie. W obszarze tym mieszczą się problemy edukacyjne związane z zapobieganiem uzależnień, przemocy i edukacji prozdrowotnej. Drugie to działania związane z kształtowaniem postaw wobec innych ludzi oraz samego siebie.
Pracę w klasie rozpoczynam od opracowania planu działań wychowawczych. To w nim umieszczam zadania, które będę realizować w danym roku szkolnym. Pisząc plan biorę pod uwagę wiek dzieci, ich potrzeby, kompetencje oraz to, że obecne siedmiolatki różnią się od swoich rówieśników sprzed kilkunastu lat. Pamiętam również, że w dobie reformy oświaty praca wychowawcy ulega pewnym zmianom, w miejsce dotychczasowych metod i form pracy pojawiają się nowe, lepiej służące obecnym potrzebom.
Nauczyciel wychowuje nie tylko przez to, co wie i umie, lecz przede wszystkim poprzez własny przykład. Musi on umieć odróżnić dobro od zła, autentyzm od pozorów, podejście przystosowawcze od nowatorskiego, pogodzić potrzebę wszechstronnego rozwoju wychowanka z przygotowaniem go do podejmowania działalności w wybranych obszarach aktywności. O rozstrzyganiu każdego z wymienionych problemów decyduje wychowawca sam.
W tym roku szkolnym, aby wzbogacić swój warsztat włączyłam do pracy z dziećmi grę motywacyjną „Bank Sukcesów”, która pomaga mi zachęcić dzieci do odpowiedniego zachowania. W grze promuje się „superami” takie wartości jak koleżeństwo, wzajemna pomoc, uczciwość, aktywność oraz zgodną współpracę. Natomiast agresja, zarówno słowna jak i fizyczna, jest ostro potępiana. Za takie postępowanie traci się supery. Gra podoba się uczniom i motywuje ich do dalszej pracy nad sobą.
Szkoła na wsi jest instytucją kulturotwórczą. W miarę możliwości organizujemy na terenie placówki przedstawienia teatralne, spotkania z muzykami, z twórcami ludowymi mieszkającymi na terenie gminy oraz ekspozycje ich prac. W planie pracy uwzględniam również organizację różnorodnych imprez środowiskowych z udziałem społeczności tej miejscowości oraz władz lokalnych. W trakcie ich trwania przeprowadziliśmy licytację prac wykonanych przez dzieci. Pomysł bardzo spodobał się rodzicom.
Ważny jest styl pracy, czyli zdolność wychowawcy do wychodzenia poza utarte schematy, wyzwalania się z krępujących rygorów rutyny, wprowadzania elementów postępu, poszukiwania nowych i oryginalnych rozwiązań w pracy wychowawczej. Nauczyciela powinno charakteryzować nastawienie innowacyjne, niekonwencjonalne podejście do funkcji wychowawczych, oferowanie wyborów stymulujących aktywność wychowanków. Moim podopiecznym dałam szansę odnalezienia swego miejsca w wielu dziedzinach aktywności oraz różnych sposobach pełnienia ról społecznych poprzez utworzenie w szkole gromady zuchowej. Jest to dla dzieci wiejskich możliwość ciekawego spędzenia wolnego czasu oraz wyjazdu na wypoczynek letni i zimowy, a dla mnie nowy sposób oddziaływań wychowawczych na grupę. Dzięki systematycznie odbywającym się zbiórkom w znacznym stopniu poprawił się mój kontakt z dziećmi. Mają oni do mnie większe zaufanie i zwierzają ze swoich problemów, które wspólnie rozwiązujemy. Aby moja praca jako drużynowej była bardziej efektywna, wzięłam udział w kursie kierowników placówek wypoczynku. Zdobytą wiedzę wykorzystuję w organizowaniu koloni zuchowych.
W swojej pracy staram się nie popadać w rutynę, a wręcz przeciwnie ciągle doskonalić warsztat pracy. Jedna z możliwości, którą wykorzystuję to studiowanie bieżących nowości pedagogicznych i czasopism. Umożliwia mi to rozszerzanie wiedzy teoretycznej, jak również wzbogacanie działań praktycznych. Książka, która niedawno uatrakcyjniła moją pracę z klasą to pozycja M. Jachimskiej „Grupa bawi się i pracuje”. Jest to zbiór gier i zabaw psychologicznych, które mają znaczący wpływ na budowanie poczucia własnej wartości, uczą prawidłowej komunikacji. Śledzenie artykułów w czasopismach pedagogicznych pozwoliło mi między innymi dobrze zapoznać się z metodami aktywizującymi. W pracy z klasą zastosowałam je w celu lepszej integracji grupy. Rozpoczynając pracę z pierwszakami zdawałam sobie sprawę, że będę miała do czynienia z dziećmi o zróżnicowanym poziomie intelektualnym, różnym temperamencie, osobowości i o różnych doświadczeniach. Prowadzenie zajęć integrujących metodami aktywizującymi jednoczy klasę, ukazuje elementy wspólne: cechy osobowości, zainteresowania, postawy, a jednocześnie wzmacnia indywidualnie poszczególne dzieci.
Do głównych cech i umiejętności nauczyciela pomocnych w pracy z uczniami należą: szacunek do siebie, umiejętność słuchania, wyrażania siebie, przekazywania uczniom informacji zwrotnych oraz rozwiązywania konfliktów. Chcąc nadążyć za nowościami uczestniczę w organizowanych kursach i warsztatach, które doskonalą mnie jako nauczyciela i wychowawcę. Przedstawione pomysły często wcielam w życie klasy. Kurs „Doskonalenie umiejętności wychowawczych” zapoznał mnie z zagadnieniami dotyczącymi asertywności, akceptowania uczuć, komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz stosowania kar i pochwał. Umożliwiło mi to wprowadzenie innowacji w rozwiązywanie problemów, z jakimi borykają się dzieci podczas każdego dnia.
Podnoszenie poziomu oddziaływań wychowawczych zależy również od analizowania i utrwalania doświadczeń własnych oraz wprowadzania w życie nowych pomysłów. W związku z tym aktywnie uczestniczę w wewnątrzszkolnym doskonaleniu nauczycieli. Na spotkaniach poruszamy tematy dotyczące pracy dydaktycznej i wychowawczej. Wychodzę z nich bogatsza o nowe pomysły, które często wykorzystuję w swojej klasie. Efektem tych spotkań jest między innymi szersze zapoznanie się ze sposobami i metodami pracy z dziećmi nadpobudliwymi psychoruchowo. Dzięki uzyskanym wiadomościom udoskonaliłam swój warsztat oddziaływań wychowawczych.
W ramach pracy wychowawczo - opiekuńczej współpracuję z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej (GOPS) oraz Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną. W przypadku występowania u uczniów trudności wychowawczych kieruję ich na badania diagnostyczne. Wyniki tych badań ukierunkowują i ułatwiają mi pracę z poszczególnymi dziećmi. W związku z coraz trudniejszą sytuacją finansową rodzin moich uczniów nawiązałam ścisły kontakt z GOPS-em w celu uzyskania pomocy materialnej i rzeczowej, zorganizowania dożywiania oraz uzyskania pomocy w organizacji wypoczynku letniego.
W celu doskonalenia swojej pracy wychowawczej wykonuję pomoce oraz opracowuję narzędzia badawcze. Są wśród nich różnego rodzaju ankiety, testy, które ukazują mi, jaki jest stopień integracji klasy lub pozycja dziecka w grupie. Ważne jest, aby wychowawca miał pod ręką wszystko, co pozwoli mu świadomie ulepszać swą pracę, stawiać trafniejsze diagnozy, podejmować najwłaściwsze decyzje.
Właściwie przebiegający proces to ten, w którym staramy się doskonalić swoją pracę, umiemy krytycznie na nią spojrzeć, wyciągnąć wnioski z błędów, opracować i wdrożyć program naprawy.
Moim zdaniem podnoszenie efektywności oddziaływań wychowawczych wymaga od nauczyciela dobrze zorganizowanego i stale aktualizowanego warsztatu pracy. Zdaję sobie sprawę, że nie można stać w miejscu, ciągle należy szukać i odkrywać, aby rozwijać siebie i dzięki temu móc lepiej ukierunkowywać rozwój swoich wychowanków.
BIBLIOGRAFIA
1. Problemy opiekuńczo wychowawcze, 2000 nr 6
2. Problemy opiekuńczo wychowawcze, 2001 nr 5
3. Radziewicz J., Wychowawca i jego klasa, Warszawa 1986
4. Życie Szkoły, 2001 nr 8
5. Życie Szkoły, 2002 nr 1
OPRACOWAŁA MARIOLA WRYCZA |
