Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Źródła historyczne w edukacji szkolnej

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8792 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Beata Kasprzyk



Główne tezy:

  1. Pojęcie źródła.

    1. Definicja źródła.

      • wg Ch. V. Langloisa: „źródło stanowią ślady myśli i czynów pozostawione przez dawne pokolenie”.

      • wg M. Handelsmana: „źródłem historycznym nazywa się utrwalony
        i zachowany ślad myśli, działania lub najogólniej życia ludzkiego”.

      • wg S. Kościałkowskiego: „źródłem historycznym jest wszelki ślad istnienia czy działania ludzkiego w przeszłości, innymi słowy wszelki ślad po fakcie dziejowym, służący do poznawania i rekonstrukcji tego faktu”.

      • wg J. Topolskiego: „ źródłem historycznym są wszelkie źródła poznania historycznego tzn. wszelkie informacje o przeszłości społecznej, gdziekolwiek one się znajdują wraz z tym co owe informacje przekazują”.

      • wg A. Suchońskiego: „źródłem może być wszystko co pozwala historykowi czerpać informacje o przeszłości”.

    2. Podział źródeł.

  1. wg J. Lelewela

    1. nieme

    2. pisemne

    3. ustne

  2. wg J. G. Droysena

    1. pozostałości (dzieła artystyczne, poglądy, akta)

    2. źródła (to co różne czasy pozostawiły w świadomości ludzkiej i przekazały przyszłości)

    3. pomniki (rzeczy lub przedmioty np. dokumenty, medale)

  3. wg M. Handelsmana

    1. bezpośrednie (zachowane ślady bezpośredniego istnienia i działalności człowieka w przeszłości)

    2. pośrednie (dokumenty przeznaczone do zachowania pamięci czasów minionych tzw. tradycja) występująca w postaci:

  • ustnej np. legendy, pieśni

  • obrazowej np. obrazy, mapy

  • pisanej np. kroniki, pamiętniki:

  1. opisowe np. czasopisma, roczniki

  2. aktowe lub dokumentowe np. korespondencje, noty, zapiski

  1. wg S. Kościałkowskiego

    1. niepisane, rzeczowe, pozostałościowe

    2. pisane różnych rodzajów:

  • dokumentalne lub bezpośrednie

  • narracyjne lub pośrednie

  • epistolarne czyli listowe

  1. wg W. Furnrohra

    1. rzeczowe i obrazowe, pisane, abstrakcyjne (język)

    2. relacje pierwotne, relacje wtórne

    3. relacje niezamierzone (ukryte), przekazy celowe

  2. wg J. Topolskiego

    1. bezpośrednie (brak pośrednictwa osoby trzeciej)

    2. pośrednie (pośrednictwo osoby trzeciej)

    3. pisane (opisowe, aktowe)

    4. niepisane (wytwory działalności człowieka)

  • ze względu na materiał z którego zostały zrobione
    np. kamienie

  • ze względu na przeznaczenie np. budowle, odzież

  • ze względu na techniki rejestrowania np. fotografia, dyskietka

    1. Charakterystyka źródeł ze względu na typ przekazu

  • roczniki w średniowieczu zapiski sporządzane na bieżąco na marginesie wykazów świąt ruchomych

  • kronika, zapis wydarzeń historycznych przeszłości lub współczesnych autorowi

  • dzieła hagiograficzne, życiorysy świętych, legendy o ich życiu

  • biografie, życiorysy wybitnych postaci

  • pamiętniki, relacje o wydarzeniach przeszłych ich uczestników lub świadków

  • noty raptularzowe, noty tworzone na własny użytek dotyczące np. urodzin, zgonów

  • diariusze, dzienniki mające charakter regularny lub nie

  • relacje epistolograficzne, informacje przesyłane z myślą o ich dalszym rozprzestrzenianiu np. listy Jana III Sobieskiego

  • wspomnienia, kreślą obraz wybranych przeżyć, zapamiętanych osób

  • dzieło literackie, utwór przynależny do literatury pięknej o charakterze artystycznym

  • publicystyka, piśmiennictwo omawiające aktualne problemy np. polityczne

  • źródła aktowe, sporządzane na bieżąco, ze względu na doraźne potrzeby
    np. konstytucje

  • zabytki materialne, zachowane ślady przeszłości w postaci np. kościołów, zamków (w środowisku naturalnym np. grobowce, w środowisku sztucznym np. muzea)

  • zabytek ma wartość źródłową tylko wówczas, gdy pochodzi z epoki do której się odnosi

    1. Dydaktyczno-wychowawcze walory źródeł.

  • nauczanie historii jest dążeniem do szukania wyjaśnień

  • uczniowie powinni rozumieć czym jest historia i co robią historycy, badacze

  • uczeń powinien rozumieć czym jest źródło historyczne, znać rodzaje źródeł oraz ich znaczenie dla tworzenia obrazu rzeczywistości

  • źródła historyczne są pomocne w kształtowaniu takich kategorii historycznych jak: ciągłość, zmiana, postęp, regres, proces dziejowy.

  • praca ze źródłem historycznym służy rozwijaniu takich umiejętności jak: korzystanie z różnych źródeł, krytyczne korzystanie ze źródeł z uwzględnieniem ich historycznego kontekstu, zbieranie, analizowanie, interpretowanie danych, dociekliwość, samodzielność myślenia, odróżnianie faktu od oceny, dostrzeganie powiązań przyczynowo-skutkowych, formowanie sądów, rozumienie że oceny, wnioski mogą się zmienić w świetle nowych faktów

  • źródła mają duże walory wychowawcze, uczą patriotyzmu, kształtują właściwy stosunek do przeszłości

  1. Źródło w kształceniu historycznym.

  1. Nauczanie – uczenie przez badanie

    1. cechy nauczania przez badanie

      • gromadzenie danych: poszukiwanie źródeł, wywiady z uczestnikami, świadkami wydarzeń

      • czas i miejsce pracy: lekcja, biblioteka, archiwum, środowisko rodzinne

      • wysoki stopień samodzielności w formułowaniu pytań-problemów: projektowanie, analiza i interpretacja wyników


    1. krytyka źródła historycznego (umiejętność sądzenia, oddzielania prawdy
      od nieprawdy)

  • krytyka zewnętrzna: badanie okoliczności powstawania źródła, autorstwo, autentyczność, oryginalność (pierwowzór), umiejętność publikacji źródeł (przygotowanie tekstów źródłowych do druku)

  • krytyka wewnętrzna: krytyka treści źródła, ocena prawdziwości, ścisłości informacji, obiektywności (czy autor posiadał obiektywne warunki poznania i przekazania prawdziwych informacji o opisywanych faktach czy postaciach), warunków subiektywnych autora (inteligencję, wykształcenie, stosunek autora do wydarzeń), zgodność informacji zawartych w źródle z innymi źródłami

  1. Dydaktyczne pytania do źródeł

  1. pytanie (zdanie wypowiedziane w celu dowiedzenia się czegoś) powinno pobudzać uczniów do myślenia, jego treść powinna być jasna i komunikatywna

  2. uczeń odpowiadając na pytanie nie powinien przytaczać tekstu źródłowego, ale poszukać konkretnej informacji, zinterpretować ją i przeanalizować

  3. podział pytań źródłowych

    • ze względu na formę gramatyczną

      1. zdanie pytające np. Jakie .............?

      2. zdanie rozkazujące np. Określ ..........?

    • ze względu na budowę

      1. proste: pytania o jedną kwestię

      2. złożone: pytania o więcej niż jedną kwestię

    • ze względu na trudność

      1. faktograficzne: odtwórcze, relacjonujące

      2. wymagające wyżej zorganizowanego myślenia: wyjaśnienie, porównanie, uzasadnienie, ocenianie

    • ze względu na proces odkrywania przeszłości społecznej

      1. dotyczące warstwy informacyjnej źródła historycznego: pytania o charakterze analitycznym, opisowym, dotyczące opisów postaci, wydarzeń i ich przebiegu

  • dotyczące pochodzenia przekazu źródłowego (autor, wystawca, czas, miejsce) kto? kiedy? w jaki sposób?

      1. zmierzające do ustalenia związków między faktami: po co?
        w jakim celu?

      2. podsumowujące, wartościująco-oceniające, zmierzające do ustalenia wniosków


3.Wykorzystanie źródeł pisanych

  1. czynności związane ze stosowaniem tekstów źródłowych

    • ująć pracę z przekazem źródłowym w rocznym planie

    • sprecyzować cele pracy jako zamierzone osiągnięcia uczniów

    • określić spodziewane efekty

    • dokonać doboru materiału źródłowego

    • określić funkcję przekazu źródłowego

    • wyznaczyć jego miejsce w strukturze lekcji

    • dokonać selekcji materiału źródłowego

    • sformułować pytania, polecenia do źródła

    • przygotować odpowiednią liczbę egzemplarzy dla uczniów

  2. czynności związane z analizą tekstu źródłowego

    • wprowadzenie do tematyki związanej z treścią tekstu źródłowego

    • przekazanie informacji o charakterze przekazu (autor, czas, miejsce, okoliczności jego powstania)

    • pierwsze czytanie tekstu w celu wychwycenia trudności terminologicznych

    • wyjaśnienie niezrozumiałych zwrotów, terminów

    • określenie celu i sposobu analizy tekstu

    • sformułowania pytań, poleceń ukierunkowujących prace uczniów

    • analiza tekstu

    • omówienie wyników indywidualnej lub zbiorowej pracy

    • integracja uzyskanych wiadomości z posiadaną wiedzą poza źródłową

    • sformowanie wniosków (synteza)

  3. praca z tekstem źródłowym powinna odbywać się według zasad

    • tekst źródłowy musi wiązać się z tematem lekcji i dotyczyć najważniejszych zagadnień

    • tekst powinien być krótki, atrakcyjny

    • tekst powinien być zrozumiały dla uczniów

    • uczniowie powinni widzieć jaki był stosunek autora do wydarzeń, czy był ich uczestnikiem


  1. funkcje tekstu źródłowego

    • motywacja, ma służyć zaciekawieniu uczniów tematem

    • ilustracyjna, ilustracja materiał programowy

    • informacyjna, uzupełnienie do tematu

    • weryfikująca, konfrontacja pomiędzy sądami ucznia a autora podręcznika czy nauczyciela

    • kontrolna, sprawdzenie kompetencji uczniów

  1. Praca ze źródłami niepisanymi.

      1. rodzaje źródeł ikonograficznych (pozostałości po dawnych czasach w postaci obrazów, rzeźb, fotografii)

    • obrazy: monumentalne, sztalugowe, tablicowe, książkowe, miniaturowe, zdobnicze; ze względu na treść przedstawiające, bezprzedmiotowe

    • rzeźba: samodzielna (wolnostojąca), relief (płaskorzeźba), monumentalna, kameralna, przedstawiająca, nieprzedstawiająca (abstrakcyjna), figuralna, wielofiguralna

    • fotografia: użytkowa, artystyczna

  1. kryteria doboru materiału ikonograficznego

    • zgodność z rzeczywistością historyczną

    • artystyczna poprawność

    • przydatność dydaktyczna

  1. wdrażanie uczniów do korzystania z materiału ikonograficznego

    • najpierw sami dokonujemy opisu zabytków: całościowo, cechy charakterystyczne, szczegóły

    • wdrażanie młodzieży do umiejętności obserwacji: nauczyciel formułuje zadania

    • materiał ikonograficzny jako źródło informacji dla uczniów; samodzielna analiza treści zabytków przez uczniów

  1. Zajęcia z wykorzystaniem zbiorów muzealnych.

  • muzea szkolne

  • lekcja muzealna z wykorzystaniem eksponatów

  • zwiedzanie wybranych ekspozycji pod kierunkiem pracownika muzeum




Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie